Wolny rynek

Ten artykuł od 2015-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wolny rynek – system gospodarczy, w którym podstawą działalności są dobrowolne umowy zawierane z poszanowaniem prawa własności prywatnej^[1]. Najważniejsze cechy tego systemu to swoboda ustalania cen transakcji, swoboda wejścia nowych producentów na rynek, ustalanie dochodów przez konsumentów i przedsiębiorców (bez ingerencji państwa)^[1]. Termin stosowany czasami wymiennie z kapitalizmem^[1].

Na wolnym rynku kupujący i sprzedający nie podlegają ograniczeniom ani przymusowi ze strony podmiotów zewnętrznych (np. władzy publicznej), a warunki transakcji – w szczególności cena – zależą jedynie od ich obopólnej zgody.

Podejścia ekonomiczne optymistyczne wobec efektywności tej relacji społecznej często postulują, że suma indywidualnych decyzji transakcyjnych podmiotów składających się na wolny rynek przejawi się w postaci balansu popytu i podaży. W procesie interakcji spontanicznych decyzji kupujących i sprzedających, zwanym mechanizmem rynkowym ma dojść do ustanowienia się równowagi rynkowej, czyli zrównania popytu z podażą oraz ustalenia ogólnej ceny równowagi. Jednak w ramach obecnego paradygmatu ekonomii matematycznej, coraz bardziej rozpoznawany jest wynik powszechnie znany jako teoria Sonnenscheina–Mantela–Debreu(inne języki). Między innymi, rezultat ten dowodzi możliwości istnienia różnorakich punktów równowagi w zależności od punktu z którego gospodarka wychodzi, jak i równowag które nie są jedynie sumą interakcji rynkowych.

Bardzo często zwolennicy wolnego rynku uważają, że warunkiem zaistnienia wolnego rynku są precyzyjnie określone prawa własności, przede wszystkim w odniesieniu do środków produkcji oraz wytworzonych dóbr. Zwolennicy liberalnych koncepcji ekonomicznych twierdzą, że odpowiednie dookreślenie praw własności może zapewnić jedynie powszechna własność prywatna środków produkcji. Tradycje lewicowo-libertariańskie zwykle odrzucają formalizację praw własności, postulując na przykład, że własność jest zwyczajnie przedłużeniem użytku, lub kradzieżą^[2].