Back Koue Oorlog Afrikaans Kalter Krieg ALS ቅዝቃዛው ጦርነት Amharic Guerra Fría AN Akọn̄ Ofiik ANN शीत युद्ध ANP الحرب الباردة Arabic لحرب لباردة ARY حرب بارده ARZ শীতল যুদ্ধ Assamese
 Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, od prawego górnego rogu: Checkpoint Charlie w Berlinie, samolot Lockheed P-2 Neptune US Navy przelatujący nad radzieckim frachtowcem, podpisanie przez Michaiła Gorbaczowa i George’a H.W. Busha porozumienia o rozbrojeniu chemicznym, demonstracja pod Murem Berlińskim, operacja Dunaj w Czechosłowacji, Brama Brandenburska w 1979 roku | |||
| Czas |
1947–1991 | ||
|---|---|---|---|
| Przyczyna |
rywalizacja o wpływy między USA a blokiem wschodnim; wprowadzenie przez ZSRR satelickich rządów partii komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej | ||
| Wynik |
brak rozstrzygnięcia militarnego; rozpad ZSRR, rozwój i konsolidacja kapitalizmu jako dominującego systemu w krajach zachodnich; spadek liczby zwolenników komunizmu na świecie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
inni sojusznicy USA
państwa satelickie i pozaeuropejscy sojusznicy ZSRR
kolonie i terytoria zależne państw europejskich
państwa niezaangażowane
inni sojusznicy USA
państwa satelitarne i inne kraje socjalistyczne sprzymierzone z ZSRR
inni sojusznicy ZSRR
Chiny i ich sojusznicy
Niebieskie krzyżyki – partyzantki antykomunistyczne Czerwone krzyżyki – partyzantki prokomunistyczne Zielone krzyżyki – inne konflikty
Zimna wojna – trwający w latach 1947–1991 stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej, politycznej, wojskowej, gospodarczej pomiędzy blokiem wschodnim, czyli ZSRR i jego państwami satelickimi skupionymi od 1955 roku w Układzie Warszawskim i państwami pozaeuropejskimi sprzymierzonymi z ZSRR, a blokiem zachodnim, czyli państwami niekomunistycznymi skupionymi od 1949 roku w NATO i równoległych paktach obronnych (SEATO, CENTO) pod przywództwem Stanów Zjednoczonych. Zimnej wojnie towarzyszył wyścig zbrojeń obu bloków militarnych. Konflikt został rozpoczęty polityką ZSRR dążącego do rozszerzania zasięgu ekspansji terytorialnej i swojej strefy dominialnej oraz narzuceniem siłą ustroju komunistycznego krajom Europy Środkowo-Wschodniej[1][2][3].
Zimnej wojnie towarzyszył wyścig zbrojeń, wyścig kosmiczny i gospodarczy. Najważniejszymi wydarzeniami okresu konfliktu były: praski zamach stanu 1948, blokada Berlina, wojna koreańska, kryzys sueski, operacja Ajax, kryzys berliński 1961, kryzys kubański, wojna wietnamska, rewolucja sandinistowska, irańska rewolucja islamska, radziecka interwencja w Afganistanie i stan wojenny w Polsce.
Zimna wojna trwała od roku 1947 – od rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i ustanowienia w Europie Środkowej wyłącznej strefy wpływów ZSRR – do upadku systemów komunistycznych w Europie (Jesień Ludów) w 1989 roku i likwidacji samego ZSRR w drugiej połowie 1991 roku. Rozpad bloku wschodniego wyeliminował układ dwubiegunowy w polityce międzynarodowej i zakończył epokę zimnej wojny.
- ↑ Zimna wojna. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-30)]..
- ↑ Henry Kissinger, Dyplomacja, Warszawa 1996, wyd. Philip Wilson, ISBN 83-85840-75-3, s. 461–515 (rozdz. 17 Początek Zimnej Wojny, rozdz. 18. Sukcesy i trudy polityki powstrzymywania, tamże bibliografia szczegółowa.
- ↑ Paul Johnson Historia świata (od roku 1917), London 1989, wyd. Polonia Book Fund, ISBN 0-902352-80-6, s. 466–502 (rozdz. XIII – Pokój przez strach), tamże bibliografia szczegółowa.