Tibetanski budizam

Tibetanski budizam (poznat i kao lamaizam) je poseban oblik budističkog učenja, karakterističan za Tibet i područje Himalaja, uključujući i Nepal, Butan, severnu Indiju, Mongoliju, severoistočnu Kinu i delove Rusije (Kalmikija, Burjatija i Tiva).

Tibetanski budizam, koji se često kvalifikuje kao tantrički budizam, uključuje učenja tri glavna „vozila“ budizma: hinajanu, mahajanu i vađrajanu, kao i elemente tibetanske prebudističke religije u vidu lokalnih božanstava primljenih u budistički panteon. Budisti na Tibetu broje oko pola miliona od oko tri miliona stanovnika.^[1]

Istoriju tibetanskog budizma čine dva glavna perioda: prvi od 7. do 12. veka, kada je kao novina donesen iz Indije i Nepala, i drugi od 13. do 20. veka, tokom kojeg se u potpunosti stopio s tibetanskim društvenim životom. Indijski monaški budizam, pustio je korenje u Tibetu pred kraj 8. veka.^[2] Do polovine 9. veka, tibetanski budizam je preživeo sve vrste uticaja, uglavnom iz Kine i iz indijskog tantrizma. Tokom 11. veka, renesansa tibetanskog budizma se odigrala kroz povratak originalnim indijskim izvorima.^[2] U okviru tibetanskog budizma se razvilo više škola, koje su se često nazivane po boji šešira ("crveni šeširi", "crni šeširi", "žuti šeširi"). Poglavar škole "Žutih šešira", Dalaj Lama, je sprovodio civilnu vlast u Tibetu od 17. veka.^[2]

Nakon što je Narodna Republika Kina pripojila Tibet 1950-ih godina, tibetanske izbeglice i dijaspora su proširile uticaj tibetanskog budizma i u mnoge zapadne zemlje.

Tibetanski budizam je danas veoma poznat kroz misiju Dalaj-lame. Činjenica da je vrhovni verski vođa dalaj lama i politički vođa oslikava vezu religije i politike u lamaizmu.^[3]

Lamaizam je danas većinska religija u Mongoliji^[2] i državna religija u Butanu.^[3]

1. ↑ Trevor O. Ling, Rečnik budizma, Geopoetika, Beograd 1998.
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2 2,3} Elijade 1996: str. 40–59
3. ↑ ^{3,0 3,1} Jevtić 2002: str. 345-351