Mga Medo

Dinastiyang Media Mādai
c. 678 BCE–c. 549 BCE
Kabisera	Ecbatana
Karaniwang wika	Wikang Media
Relihiyon	Sinaunang Relihiyong Iraniano (nauugnay sa Mithraismo, maagang Zoroastrianismo)
Panahon	Panahong Bakal
• Naitatag	c. 678 BCE
• Sinakop ni Dakilang Ciro	c. 549 BCE
Pinalitan Pumalit Imperyong Neo-Asirya Urartu Imperyong Akemenida

Bahagi ng isang serye tungkol sa
Kasaysayan ng Iran
Sinaunang panahon BC Prehistorya ng Iran Sinaunang panahon–4000 Kulturang Kura–Araxes 3400–2000 Proto-Elamita 3200–2700 Kulturang Jiroft c. 3100 – c. 2200 Elam 2700–539 Imperyong Akkadia 2400–2150 Lullubi culture c. 2300-700 Kassites c. 1500 – c. 1155 Imperyong Neo-Asirya 911–609 Urartu 860–590 Mga Mannaean 850–616
Panahong imperyal Medes 678–550 BCE Kahariang Scythian 652–625 BCE Kahariang Anshanite 635 BC–550 BCE Imperyong Neo-Babilonya 626 BC–539 BCE Achaemenid Empire 550 BC–330 BCE Kaharian ng Armenia 331 BCE–428 CE Atropatene c. 323 BC–226 CE Kaharia ng Cappadocia 320s BCE–17 CE Imperyong Seleucid 312 BCE–63 BCE Kingdom of Pontus 281 BCE–62 BCE Fratarakas ika-3 siglo BCE–132 BCE Imperyong Parto 247 BC–224 AD Elymais 147 BC–224 CE Characene 141 BC–222 CE Kings of Persis 132 BC–224 CE Indo-Parthian Kingdom 19 CE–224/5 Paratarajas 125–300 Imperyong Sasania 224–651 Zarmihrids ika-6 siglo –785 Qarinvandids 550s–11th century
Panahong Mediyebal Kalipatong Rashidun 632-661 Kalipatong Umayyad 661–750 Kalipatong Abbasid 750–1258 Mga Dabuyid 642–760 Mga Bavandid 651–1349 Mga Masmughan ng Damavand 651–760 Mga Baduspanid 665–1598 Mga Justanid 791 – 11th century Mga dinastiyang Alid 864 – ika-14 siglo Dinastiyang Tahirid 821–873 Imperyong Samanid 819–999 Dinastiyang Saffarid 861–1003 Dinastiyang Ghurid pre-879 – 1215 Dinastiyang Sajid 889–929 Dinastiyang Sallarid 919–1062 Dinastiyang Ziyarid 930–1090 Mga Ilyasid 932–968 Dinastiyang Buyid 934–1062 Dinastiyang Rawadid 955–1070 Hasanwayhids 959–1095 Dinastiyang Ghaznavid 977–1186 Mga Annazid 990/1–1117 Mga Kakuyid 1008–1141 Dinastiyang Nasrid 1029–1236 Shabankara 1030–1355 Imperyong Seljuk 1037–1194 Dinastiyang Khwarazmian 1077–1231 Mga Eldiguzid 1135–1225 Mga Atabeg ng Yazd 1141–1319 Mga Salghurid 1148–1282 Mga Hazaraspid 1155–1424 Dinastiyang Pishkinid 1155–1231 Dinastiyang Khorshidi 1184-1597 Qutlugh-Khanids 1223-1306 Mga Mihrabanid 1236–1537 Dinastiyang Kurt 1244–1396 Imperyong Ilkhanate 1256–1335 Imperyong Chobanid 1335–1357 Dinastiyang Muzaffarid 1335–1393 Sultanatong Jalayirid 1337–1376 Mga Sarbadar 1337–1376 Mga Injuid 1335–1357 Dinastiyang Afrasiyab 1349–1504 Mar'ashis 1359–1596 Imperyong Timurid 1370–1507 Dinastiyang Kar-Kiya 1370s–1592 Qara Qoyunlu 1406–1468 Aq Qoyunlu 1468–1508
Panahong Modernong panahn Safavid Iran 1501–1736 (Dinastiyag Hotak) 1722–1729 Afsharid Iran 1736–1796 Dinastiyang Zand 1751–1794
Panahong moderno Qajar Iran 1789–1925 Dinastiyang Pahlavi 1925–1979
Panahong kasalukuyan Himagsikang Iraniano 1979 Pansamantalang Pamahalaan 1979 Republikang Islamiki 1979–kasalukuyan
Mga kaugnay na artikulo Pangalan Mga hari Mga pinuno ng estado Kasaysayang ekonomiko Kasaysayang militaryi Mga digmaan
Kronolohiya
t u b

Ang mga Medo,Medes, Imperyong Medes, Imperyong Media o mga Mede ( /midz/)^[2] (mula sa Matandang Persa (Persian): Māda-) ang naging mga pinuno ng Iran, Armenya, gitnang Turkiya, Apganistan, at hilagang-silangang Pakistan mula 625 BK hanggang 549 BK. Sila ay mga sinaunang taong Iranyano^[4] na nanirahan sa isang pook na nakilala bilang Media at nagwiwika ng isang wikang Iranyano ng hilagang kanluran na tinutukoy bilang wikang Mediano. Ang pagdating nila sa rehiyon ay mayroong kaugnayan sa unang alon ng mga tribong Iraniko noong hulihan ng ikalawang milenyo BKE (ang pagbagsak ng Panahon ng Tansong Dilaw) hanggang sa pagsisimula ng unang milenyo BKE.

Magmula noong ika-10 daantaon BKE hanggang sa hulihan ng ika-7 daantaon BCE, ang Medes na Iraniko at ang mga Persiyano ay bumagsak at napailalim sa pangingibabaw ng Imperyong Neo-Asirya na nakahimpil sa Mesopotamya.^[5]

1. ↑ OED Paglahok na nasa internet na "entry Mede, n.".:
2. ↑ from OED's entry: "Mede < classical Latin Mēdus (na ang karaniwang anyo ng maramihan ay Mēdī) < sinaunang Griyego (Atika at Ionika): Μῆδος (Sipriyotang ma-to-i Μᾶδοι, kapag maramihan) < Lumang Persiya: Māda"^[1]
3. ↑ Encyclopædia Britannica Online Media (ancient region, Iran)
4. ↑ (A)"..and the Medes (Iranians of what is now north-west Iran).." EIEC (1997:30). (B) "Archaeological evidence for the religion of the Iranian-speaking Medes of the .." (Diakonoff 1985, p. 140) harv error: no target: CITEREFDiakonoff1985 (help). (C) ".. succeeded in uniting into a kingdom the many Iranian-speaking Median tribes" ( mula sa Encyclopædia Britannica ^[3]). (D) "Proto-Iranian split into Western (Median, ancient Persian, and others) and Eastern (Scythian, Ossetic, Saka, Pamir and others)..." (Kuz'mina, Elena E. (2007), The origin of the Indo-Iranians, J. P. Mallory (ed.), BRILL, p. 303, ISBN 978-90-04-16054-5{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)) ...
5. ↑ Georges Roux - Ancient Iraq