Sistemang pampanguluhan

Marami pong problema ang artikulong ito. Tulungang mapabuti po ito o di kaya'y talakayin ang mga problemang nakasaad sa pahina ng usapan nito. Wala pong sangguniang sinipi o isinaad sa artikulo na ito. (Abril 2023) Tulungang mapabuti po ito sa pamamagitan ng pagdagdag ng mga pagsipi sa mga sangguniang mapagkakatiwalaan. Tandaan lamang po na maaari pong mapagdudahan at matanggal ang mga hindi beripikadong nilalaman. Mukhang kailangan pong ayusin ang artikulo na ito upang umayon ito sa pamantayan ng kalidad ng Wikipedia. (Abril 2023) Makakatulong po kayo sa pagpapaunlad sa nilalaman po nito. Binigay na dahilan: Kailangang isalin ang mga banyagang salita tulad ng presidential system Ang artikulo ito ay kailangang baguhin para umayon sa Manwal ng Istilo ng Wikipedia. Pakitulungang baguhin ito kung kaya mo. (Abril 2023) (Alamin kung paano o kailan matatanggal ang mensaheng ito)

Ang sistemang pampanguluhan, o nag-iisang sistemang tagapagpaganap, ay isang anyo ng pamahalaan kung saan ang isang pinuno ng pamahalaan, na karaniwang may titulong pangulo, ay namumuno sa isang sangay na tagapagpaganap na hiwalay sa sangay na tagapagbatas sa mga sistemang gumagamit ng paghihiwalay ng mga kapangyarihan. Ang pinunong ito ng pamahalaan sa karamihan ng mga kaso ay pinuno din ng estado. Sa isang sistemang pampanguluhan, ang pinuno ng pamahalaan ay direkta o hindi direktang inihahalal ng isang grupo ng mga mamamayan at walang pananagutan sa lehislatura, at hindi maaaring tanggalin ng lehislatura ang pangulo maliban sa mga pambihirang kaso. Ang sistemang pampanguluhan ay kaibahan sa isang sistemang parlyamentaryo, kung saan ang pinuno ng pamahalaan ay namumuno sa kapangyarihan sa pamamagitan ng pagkakaroon ng kumpiyansa ng isang inihalal na lehislatura.

Hindi lahat ng presidential system ay gumagamit ng titulo ng presidente. Gayundin, ang pamagat ay minsan ginagamit ng ibang mga sistema. Nagmula ito sa panahon na ang taong iyon ay personal na namuno sa lupong tagapamahala, tulad ng sa Pangulo ng Continental Congress sa unang bahagi ng Estados Unidos, bago ang ehekutibong tungkulin ay nahati sa isang hiwalay na sangay ng pamahalaan. Maaari rin itong gamitin ng mga pangulo sa mga sistemang semi-presidential. Ang mga pinuno ng estado ng mga parliamentaryong republika, higit sa lahat ay seremonyal sa karamihan ng mga kaso, ay tinatawag na mga pangulo. Ang mga diktador o pinuno ng mga estadong may isang partido, popular man o hindi, ay madalas ding tinatawag na mga pangulo.

Ang sistemang pampanguluhan ay ang nangingibabaw na anyo ng pamahalaan sa mainland Americas, na may 18 sa 22 soberanong estado nito ay mga republika ng pangulo, ang mga eksepsiyon ay ang Canada, Belize, Guyana at Suriname. Ito ay laganap din sa Central at southern West Africa at sa Central Asia. Sa kabaligtaran, napakakaunting mga republika ng pangulo sa Europa, kung saan ang Belarus, Cyprus, pansamantalang Slovakia at Turkey ang tanging mga halimbawa.