Back Англыз бызшәа Abkhazian Basa Inggréh ACE Инджылызыбзэ ADY Engels Afrikaans Englische Sprache ALS እንግሊዝኛ Amharic Ikiris a sowal AMI Idioma anglés AN Niwenglisc spræc ANG अंग्रेजी भाषा ANP

Wikang Ingles

Ingles
English
Bigkas /ˈɪŋɡlɪʃ/[1]
RehiyonOrihinal sa Britanya
ngayo'y malawakan (tingnan sa bandang ibaba ang distribusyong pangheograpiko)
Mga natibong tagapagsalita
360–400 milyon (2006)[2]
Nagsasalitang L2: 400 milyon;
bilang wikang pangdayuhan: 600–700 milyon[2]
Indo-Europeo
  • Hermaniko
    • Kanlurang Hermaniko
      • Anglo-Priso
        • Angliko
          • Ingles
            English
Mga sinaunang anyo
Lumang Ingles
  • Gitnang Ingles
    • Maagang Makabagong Ingles
Alpabetong Latin (English alphabet)
English Braille, Pinag-isang English Braille
Manually coded English
(multiple systems)
Opisyal na katayuan
67 bansa
27 di-soberanong entidad
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1en
ISO 639-2eng
ISO 639-3eng
Glottologstan1293
Linguasphere52-ABA
  Mga bansa ng daigdig kung saan pangmaramihang katutubong wika ang Ingles;  Australia,  New Zealand,  United States,  Ireland,  United Kingdom &  Canada
  Mga bansa kung saan opisyal ang Ingles ngunit hindi pangmaramihang katutubong wika; Nalalabing kontinente sa Aprika,  Bhutan, Guyana  Guyana,  India,  Pakistan,  Papua New Guinea &  Philippines
Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.
Para sa ibang mga gamit, tingnan ang Ingles (paglilinaw).

Ang Ingles o Inggles[3] ay isang Kanlurang Hermanikong wika na unang sinasalita sa maagang edad medyang Inglatera at kalaunang naging pandaigdigang lingguwa prangka.[4][5] Pinangalanan ito sa mga Anglo, isa sa mga Hermanikong tribo na naglipat sa pook ng Gran Britanya, bilang Inglatera. Nagmula ang dalawang pangalan mula sa Anglia, isang tangway sa Dagat Baltiko. Malapit ang wika sa Prisyo at Mababang Sakson, at naimpluwensyahan nang todo ang kanyang talasalitaan ng mga ibang wikang Hermaniko, lalo na sa Nordiko (isang Hilagang wikang Hermaniko), at higit na sa Latin at Pranses.[6]

Nalinang ang wikang Ingles sa nakalipas na higit sa 1,400 taon. Ang mga unang anyo ng Ingles, isang pangkat ng mga diyalektong Kanlurang Hermaniko (Ingaeboniko) na dinala sa Gran Britanya ng mga Anglo-Sakson noong ika-5 siglo, sa kabuuan ay tinatawag na Lumang Ingles. Nagsimula ang Gitnang Ingles sa huling bahagi ng ika-11 siglo noong pananakop ng Normando ng Inglatera; naging panahon ito kung kailan naimpluwensyahan ang wika ng Pranses.[7] Nagsimula ang Maagang Makabagong Ingles sa huling bahagi ng ika-15 siglo noong pagpapakilala ng palimbagan sa Londres, paglilimbag ng Bibliyang Haring Jacobo at simula ng Dakilang Pagbago ng Patinig.[8]

Kumakalat ang Makabagong Ingles sa buong mundo mula noong ika-17 siglo sa pamamagitan ng pandaigdigang impluwensya ng Imperyong Britaniko at ng Estados Unidos. Sa pamamagitan ng mga nalimag at elektronikong midya ng dalawang bansa, ang Ingles ay naging pangunahing wika ng pandaigdigang diskurso at ang lingguwa prangka sa maramihang rehiyon at kontekstong propesyonal tulad ng agham, paglalayag at batas.[9]

Ang wikang Ingles ay ang pinakamalaking wika ayon sa bilang ng nananalita,[10] at ang pangatlong pinakasinasalitang katutubong wika sa buong mundo, pagkatapos ng wikang Mandarin at Kastila.[11] Ito rin ang pinakapinag-aaralan na pangalawang wika at wikang opisyal o isa sa mga wikang opisyal sa halos 60 soberanong estado. Mas marami ang taong nag-aaral nito bilang pangalawang wika kaysa sa mga katutubong salita. Tinatanya na may higit sa 2 bilyong nananalita ng Ingles.[12] Ang Ingles ay katutubong wika ng karamihan sa Estados Unidos, Reyno Unido, Canada, Australya, Bagong Silandya at sa Republika ng Irlanda, at malawakan ang pananalita nito sa mga iilang bahagi ng Karibe, Aprika at Timog Asya.[13] Ito rin ay wikang ko-opisyal ng mga Nagkakaisang Bansa, Unyong Europeo at sa marami pang pandaigdigan at rehiyonal na organisasyong internasyonal. Ito ang pinakanananalitang wikang Hermaniko na nananagot sa hindi bababa sa 70% ng nananalita nitong Indo-Europeong sangay. Napakalawak ang talasalitaan ang Ingles, ngunit imposibleng bilangin kung iilan talaga ang salita sa anumang wika.[14][15] "Anglopono" ang tawag sa mga nananalita ng Ingles.

Ang bararila ng Makabagong Ingles ay resulta ng unti-unting pagbabago mula sa tipikal na Indo-Europeong huwaran ng disarilining pagmamarka na sabaylong palaturingan at medyo malayang pagkakasunud-sunod ng mga salita, patungo sa halos suriing huwaran na halos walang sabaylo, medyo nakaayos na pagkakasunud-sunod ng paksa–pandiwa–layon at kumplikadong saugnay.[16] Mas nananalig ang Makabagong Ingles sa mga pandiwang pantulong at pagkakaayos ng salita para sa pagpapahayag ng kumplikadong panahunan, aspeto at panagano, pati na rin sa mga balintiyak na konstruksyon, pananong at iilang pananggi. Ang baryasyon sa mga punto at diyalekto ng Ingles na ginagamit sa mga iba't ibang bansa at rehiyon—sa palatinigan at ponolohiya, at minsan sa talasalitaan, bararila, at pagbaybay—ay kadalasang naiintindihan ng mga nananalita ng mga ibang diyalekto, ngunit sa mga sukdulang kaso ay maaaring humantong sa pagkakalito o walang pagkakaunawa sa isa't isa sa mga nananalita ng Ingles.

  1. ↑ OxfordLearner'sDictionary 2015, Entry: English - Pronunciation.
  2. ↑ 2.0 2.1 Crystal 2006, pp. 424–426.
  3. ↑ TagalogLang (2021-05-25). "INGLES o INGGLES... English in Filipino / Tagalog?". TAGALOG LANG (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2024-01-04.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ Crystal 2003a, p. 6.
  5. ↑ Wardhaugh 2010, p. 55.
  6. ↑ Finkenstaedt, Thomas; Dieter Wolff (1973). Ordered profusion; studies in dictionaries and the English lexicon. C. Winter. ISBN 978-3-533-02253-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Crystal 2003b, p. 30.
  8. ↑ "How English evolved into a global language". BBC. 20 Disyembre 2010. Nakuha noong 9 Agosto 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ The Routes of English.
  10. ↑ English sa Ethnologue (ika-22 ed., 2019)
  11. ↑ Ethnologue 2010.
  12. ↑ Crystal, David (2008). "Two thousand million?". English Today (sa wikang Ingles). 24 (1): 3–6. doi:10.1017/S0266078408000023. ISSN 0266-0784.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  13. ↑ Crystal 2003b, pp. 108–109.
  14. ↑ HowManyWords 2015.
  15. ↑ Algeo 1999.
  16. ↑ König 1994, p. 539.

Developed by StudentB