Back Арнауҭтәыла Abkhazian Albania ACE Албание ADY Albanië Afrikaans Albanien ALS አልባኒያ Amharic Arpaniya AMI Albania AN Albania ANG Alibania ANN
Arnavutluk Cumhuriyeti Republika e Shqipërisë (Arnavutça) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak
 Arma
| |||||||||
Slogan "Ti Shqipëri më jep nder më jep emrin shqipëtar" "Arnavutluk, bana şeref verir; bana Arnavut ismini verir." | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Tiran 41°20′K 19°48′D / 41.333°K 19.800°D | ||||||||
| Resmî dil(ler) | Arnavutça | ||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Ulahça, Yunanca, Makedonca | ||||||||
| Etnik gruplar (2014) | |||||||||
| Demonim | Arnavut | ||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet | ||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Meclis | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 28748 km2 (143.) | ||||||||
• Su (%) | 4,7 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2020 tahminî | 2.845.955[1] | ||||||||
• 2011 sayımı | 2.821.977[2][3] | ||||||||
• Yoğunluk | 98/km2 (63.) | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 43,553 milyar $[4] (119.) | ||||||||
• Kişi başına | 15.225 $[4] (81..) | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 17,138 milyar $[4] (123.) | ||||||||
• Kişi başına | 5.991 $[4] (88.) | ||||||||
| Gini (2017) | ▼ 33.2[5] orta | ||||||||
| İGE (2019) |  0.795[6]yüksek · 69. | ||||||||
| Para birimi | Lek (ALL) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) | ||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+2 (OAYS) | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | 355 | ||||||||
| ISO 3166 kodu | AL | ||||||||
| İnternet alan adı | .al | ||||||||
Arnavutluk, resmî adıyla Arnavutluk Cumhuriyeti (Arnavutça: Republika e Shqipërisë, [ɾɛpuˈblika ɛ ʃcipəˈɾiːs]), Balkanlar'da bir ülkedir. Komşuları kuzeyde Karadağ, kuzeydoğusunda Kosova,[a] doğusunda Kuzey Makedonya ve güneyinde Yunanistan'dır. Ayrıca ülkenin batıda Adriyatik Denizi ve güneybatıda İyonya Denizi'ne kıyısı vardır. İyon Denizi ile Adriyatik Denizi arasındaki Otranto Boğazı'nın karşısındaki İtalya'ya uzaklığı 72 km'den (45 mil) daha azdır.
Arnavutluk, Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi, Dünya Ticaret Örgütü, İslam Konferansı Örgütü, Karadeniz Ekonomik İşbirliği, Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması, Frankofon ve kurucu üye olarak Akdeniz İçin Birlik'e üyedir. Arnavutluk, ayrıca Avrupa Birliği'nin resmî adayıdır.[7][8]
Arnavutluk'un günümüzdeki toprakları tarihin çeşitli noktalarında Dalmaçya (güney İlirya), Makedonya (özellikle Epirus Nova) ve Moesia Superior gibi Roma eyaletlerinin bir parçası oldu. Modern cumhuriyet ise Balkan Savaşları sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki çöküşünden sonra ortaya çıkmıştır.[9] 1912 yılında bağımsız olan Arnavutluk, 1917-1920 arasında İtalyan himayesine girdi, II. Dünya Savaşı'nda 1939 yılında Faşist İtalya, 1943'te de Nazi Almanyası tarafından işgal edilene kadar Prenslik, Cumhuriyet ve Krallık oldu. 1944 yılında Arnavutluk'ta işgal sona erdi ve Enver Hoca ile Emek Partisi önderliğinde Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti kuruldu. 1991 yılında sosyalist yönetim sona erdi ve çok partili yönetime geçildi.
Arnavutluk, parlamenter demokrasiye ve bir geçiş ekonomisine sahiptir. Arnavutluk'un başkenti olan Tiran, ülkedeki 2.831.741 kişinin yaklaşık 421.286'sını barındırmakta olup metropol alanında ise bu sayı 763.634'tür.[10] Serbest piyasa reformları, özellikle enerji ve ulaşım altyapılarının gelişiminde, ülkeye doğrudan yabancı yatırımların kapısını açmıştır.[11] Arnavutluk yüksek bir İGE'ye[6] sahiptir ve evrensel bir sağlık sistemi ile ücretsiz ilk ve orta öğretim sunmaktadır. Arnavutluk bir üst-orta gelir ekonomisine sahiptir[12] ve ülke ekonomisine hizmet sektörü hakim olup bunu sanayi ve tarım sektörü takip etmektedir.
- ^ "Popullsia e Shqipërisë" (PDF) (Arnavutça). Instituti i Statistikës (INSTAT). 26 Mart 2020. s. 1. 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020.
- ^ "Population and Housing Census 2011" (PDF). Instituti i Statistikës (INSTAT). 26 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020.
- ^ "Population and demographic situation" (PDF). 24 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2019". International Monetary Fund. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020.
- ^ "GINI index (World Bank estimate)–Albania". World Bank. 19 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2020.
- ^ a b Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Arnavutluk AB'ye başvurdu". BBC News. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
- ^ "Arnavutluk AB üyeliği için resmen başvurdu". Referansgazetesi.com. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
- ^ "Introduction ::Albania" (İngilizce). 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2010.
- ^ "Population and Housing Census in Albania" (PDF) (İngilizce). Institute of Statistics of Albania. 2011. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.
- ^ "Strong GDP growth reduces poverty in Albania-study.Reuters" (İngilizce). Forbes.com. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2009.
- ^ "The world bank". 21 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2014.
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)