Back Даниа Abkhazian Denmark ACE Дание ADY Denemarke Afrikaans Dänemark ALS ዴንማርክ Amharic Denmark AMI Dinamarca AN Denemearc ANG Denimàk ANN
Danimarka | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan Yok Kraliyet sloganı: Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke ("Tanrının yardımı, insanların sevgisi, Danimarka'nın gücü") | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Kopenhag | ||||||||
| Resmî dil(ler) | Danca1 | ||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Almanca Grönlandca Faroece | ||||||||
| Diğer diller | Danca1 | ||||||||
| Etnik gruplar | %86,11 Danimarkalı %13,89 diğer (2020)[1] | ||||||||
| Demonim | Danimarkalılar | ||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter demokrasi ve Anayasal monarşi | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 43.094 km2 (134.) | ||||||||
• Su (%) | 1,64 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2023 tahminî |  5.916.212[2] (Nüfus yoğunluklarına göre ülkeler listesi) (115..) | ||||||||
• Yoğunluk | 135.73/km2 | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 359,048 milyar $ (53.) | ||||||||
• Kişi başına | 61.478 $[3] (10..) | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||
• Toplam | 392,570 milyar $[3] (35.) | ||||||||
• Kişi başına | 67.218 $[3] (6.) | ||||||||
| Gini (2019) | ▼ 27.5[4] düşük | ||||||||
| İGE (2019) | 0.940[5] çok yüksek · 10. | ||||||||
| Para birimi | Danimarka kronu (DKK) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC+1 (OAS) | ||||||||
• Yaz (YSU) | UTC+2 (OAYS) | ||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||
| Telefon kodu | 454 | ||||||||
| İnternet alan adı | .dk2,3 | ||||||||
| |||||||||
Danimarka veya resmî adıyla Danimarka Krallığı (Danca: ), Kuzey Avrupa'da bir İskandinav ülkesidir. İskandinav ülkelerinin en güneyinde yer alan Danimarka'nın büyük bir bölümü Jylland yarımadası üzerindedir. Başkent, Danimarka adalarının en büyüğü olan Sjælland'ın üzerinde kurulmuştur. Sjælland, dar bir boğaz olan Øresund ile İsveç'ten ayrılır. Ayrıca, (bir köprü ile Jylland'a bağlı olan) Fyn, Lolland, Falster, Langeland ve Baltık Denizi'ndeki Bornholm adaları da Danimarka'ya aittir.[6]
Danimarka Krallığı anayasal olarak Danimarka'yı ve Kuzey Atlantik Okyanusu'ndaki iki özerk bölge olan Faroe Adaları ve Grönland'ı içeren üniter bir devlettir. Danimarka, 2020 itibarıyla toplam 42.943 kilometre karelik (16.580 sq mi) ve Grönland ve Faroe Adaları dahil toplam alan 2.210.579 kilometre karelik (853.509 sq mi) bir alanı kaplar.
Danimarka'nın Almanya, Hans Adası sayesinde de Kanada ile kara sınırı vardır.[7] Danimarka'nın nüfusu ise 2023 itibarıyla 5,916 milyondur.[7]
Birleşik Danimarka Krallığı, 8. yüzyılda Baltık Denizi'nin kontrolü için mücadelede yetkin bir denizci ulus olarak ortaya çıktı.[8] Danimarka, İsveç ve Norveç, 1397'de kurulan ve 1523'te İsveç'in ayrılmasıyla sona eren Kalmar Birliği'nin merkeziydi. Danimarka-Norveç ise 1814'e kadar Kopenhag'dan yönetildi. 17. yüzyıldan başlayarak İsveç İmparatorluğu ile yapılan savaş sonucunda yenik düşerek büyük toprak kayıpları yaşadı: Napolyon Savaşları'ndan sonra Norveç İsveç'e bırakılırken, Danimarka Faroe Adaları, Grönland ve İzlanda'nın üzerindeki hakimiyetini korumayı başardı. 19. yüzyılda Birinci Schleswig Savaşı'nda mağlup edilen Danimarka'da art arda gelen yenilgilerin bir sonucu olarak milliyetçi hareketlerde artış görüldü. 1864'teki İkinci Schleswig Savaşı'ndan sonra Danimarka, Schleswig Dükalığı'nı Prusya'ya kaybetti.[8] Danimarka I. Dünya Savaşı sırasında tarafsız kalmış olsa da, 1920'de Almanya'nın savaşı kaybetmesiyle Schleswig'in kuzey yarısı yeniden Danimarka'ya bağlandı. II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından işgal edilen ülke, 20. yüzyılın başlarında oldukça gelişmiş bir karma ekonomiye sahipti.[8]
1660'ta mutlak monarşiye son veren ülke, anayasasını 5 Haziran 1849'da kabul etti. Anayasal bir monarşi olarak devletin ulusal parlamentosu ülkenin başkenti, en büyük şehri ve ana ticaret merkezi olan Kopenhag'da bulunmaktadır.[8] Danimarka, 1973'te Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun (günümüzde Avrupa Birliği) üyesi oldu ancak Euro yerine kendi para birimi olan kronu kullanmaktadır.[8]
Danimarkalılar yüksek bir yaşam standardına sahiptir ve ülke eğitim, sağlık hizmetleri, sivil özgürlüklerin korunması, demokratik yönetişim ve LGBT eşitliği dahil olmak üzere bazı ulusal performans ölçütlerinde üst sıralarda yer almaktadır.[9][10][11][12] NATO, İskandinav Konseyi, OECD, AGİT ve Birleşmiş Milletler'in kurucu üyeleri arasındadır; aynı zamanda Schengen Bölgesi'nin bir parçasıdır. Danimarka'nın ayrıca İskandinav komşularıyla dilbilimsel olarak yakın bağları vardır, Danimarka dili hem Norveççe hem de İsveççe ile kısmen karşılıklı olarak anlaşılır.
- ^ "Immigrants and their descendants and foreign nationals". Statistics Denmark. Dst.dk. 12 Mayıs 2010. 16 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2010.
- ^ "Worldometer Denmark Population". Worldometers Denmark. 8 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;imf2isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Gini coefficient of equivalised disposable income - EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ * Benedikter, Thomas (19 Haziran 2006). "The working autonomies in Europe". Society for Threatened Peoples. 24 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Denmark has established very specific territorial autonomies with its two island territories
- Ackrén, Maria (Kasım 2017). "Greenland". Autonomy Arrangements in the World. 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019.
Faroese and Greenlandic are seen as official regional languages in the self-governing territories belonging to Denmark.
- "Greenland". International Cooperation and Development (İngilizce). European Commission. 3 Haziran 2013. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2019.
Greenland [...] is an autonomous territory within the Kingdom of Denmark
- Ackrén, Maria (Kasım 2017). "Greenland". Autonomy Arrangements in the World. 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019.
- ^ a b "Area". Statistics Denmark. 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e Stone et al. 2008, s. 31.
- ^ Melnick, Meredith (22 Ekim 2013). "Denmark Is Considered The Happiest Country. You'll Never Guess Why". The Huffington Post. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2013.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Democracy_Indexisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ 2013 Legatum Prosperity Index™: Global prosperity rising while US and UK economies decline. Legatum Institute, 29 Ekim 2013. 6 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Denmark Country Profile: Human Development Indicators". United Nations Development Programme. 28 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2013.