Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ocak 2023) |
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir.Ağustos 2022) ( |
Franklin D. Roosevelt | |
---|---|
Resmî kampanya portresi, 1944 | |
32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |
Görev süresi 4 Mart 1933 - 12 Nisan 1945 | |
Başkan Yardımcısı |
|
Yerine geldiği | Herbert Hoover |
Yerine gelen | Harry S. Truman |
New York Valisi | |
Görev süresi 1 Ocak 1929 - 31 Aralık 1932 | |
Yerine geldiği | Al Smith |
Yerine gelen | Herbert H. Lehman |
Amerika Birleşik Devletleri Donanma Bakan Yardımcısı | |
Görev süresi 17 Mart 1913 - 26 Ağustos 1920 | |
Başkan | Woodrow Wilson |
Yerine geldiği | Beekman Winthrop |
Yerine gelen | Gordon Woodbury |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Franklin Delano Roosevelt 30 Ocak 1882 Hyde Park, New York |
Ölüm | 12 Nisan 1945 (63 yaşında) Warm Springs, Georgia |
Partisi | Demokrat |
Evlilik(ler) | Eleanor Roosevelt |
Çocuk(lar) | Anna James Franklin (I) Elliott Franklin (II) John |
Bitirdiği okul | Harvard Üniversitesi (BA) Columbia Üniversitesi |
İmzası |
Franklin Delano Roosevelt (/ˈroʊzəvəlt/, /-vɛlt/ ROH-zə-velt; 30 Ocak 1882 - 12 Nisan 1945), adının ve soyadının baş harfleri FDR ile de anılır,[1] 1933'ten 1945'teki ölümüne kadar 32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. En uzun süre görev yapan ABD başkanı olan FDR, iki dönemden fazla görev yapan tek başkandır. İlk iki dönemi Büyük Buhran'la mücadeleye odaklanırken, üçüncü ve dördüncü dönemlerinde odağını Amerika'nın İkinci Dünya Savaşı'na katılmasına çevirdi.
Tanınmış Delano ve Roosevelt ailelerinin bir üyesi olan Roosevelt, 1911'den 1913'e kadar New York Eyalet Senatosu'na seçildi ve ardından Birinci Dünya Savaşı sırasında Başkan Woodrow Wilson'ın Deniz Kuvvetleri Sekreter Yardımcısı oldu. Roosevelt, 1920 ABD başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti'den James M. Cox'un başkan yardımcısı adayıydı, ancak Cumhuriyetçi aday Warren G. Harding'e karşı kaybetti. 1921 yılında Roosevelt, bacaklarını kalıcı olarak felç eden bir hastalığa yakalandı. Kısmen eşi Eleanor Roosevelt'in teşvikiyle, 1929'dan 1933'e kadar New York valisi olarak kamu görevine geri döndü ve bu sırada Büyük Buhran'la mücadele programlarını destekledi. Roosevelt, 1932 başkanlık seçimlerinde başkan Herbert Hoover'ı ezici bir zaferle mağlup etti.
Başkan olarak geçirdiği ilk 100 gün boyunca Roosevelt, eşi benzeri görülmemiş federal yasalara öncülük etti ve Büyük Buhran'ın büyük bölümünde federal hükûmeti yönetti. Büyük Buhran'ın ekonomiye olumsuz etkilerini düzeltmek için Yeni Düzen'i uyguladı, Yeni Düzen koalisyonunu kurdu ve Amerikan siyasetini Beşinci Parti Sistemine göre yeniden düzenledi. Ulusal Kurtarma İdaresi ve diğer programlarla ekonomik iyileşme sağlamaya çalışırken işsizlere ve çiftçilere yardım sağlamak için çok sayıda program oluşturdu. Ayrıca finans, iletişim ve işgücü ile ilgili önemli düzenleyici reformlar başlattı ve İçki Yasağı'nın sona ermesine öncülük etti. 1936'da Roosevelt, ezici bir çoğunlukla yeniden seçildi. 1937'de Yüksek Mahkeme'yi genişletemedi ve aynı yıl, daha fazla Yeni Düzen programı ve reformunun uygulanmasını engellemek için muhafazakâr koalisyon kuruldu. Roosevelt döneminde hayata geçirilen başlıca programlar ve yasalar arasında Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, Ulusal Çalışma İlişkileri Yasası, Federal Mevduat Sigorta Kurumu ve Sosyal Güvenlik bulunmaktadır. 1940 yılında, dönem sınırlamalarının resmî olarak uygulanmasından bir dönem önce, yeniden seçilmek için aday oldu ve 1940 başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi aday Wendell Willkie'yi mağlup etti.
Japonya'nın 7 Aralık 1941'de Pearl Harbor'a saldırmasının ardından Roosevelt, Japonya'ya savaş ilan edilmesini sağladı. Almanya ve İtalya'nın 11 Aralık 1941'de ABD'ye savaş ilan etmesinin ardından, ABD Kongresi karşılığında ek savaş ilanlarını onayladı. Mihver güçlerine karşı Müttefiklere liderlik ederken diğer ulusal liderlerle yakın işbirliği içinde çalıştı. Roosevelt, savaş çabalarını desteklemek için Amerikan ekonomisinin seferber edilmesini denetledi ve önce Avrupa stratejisini uyguladı. Ayrıca ilk atom bombasının geliştirilmesini başlattı ve diğer Müttefik liderlerle birlikte Birleşmiş Milletler ve diğer savaş sonrası kurumların temelini atmak için çalıştı, hatta "Birleşmiş Milletler" terimini ortaya attı. Roosevelt, 1944'te yeniden seçildi, ancak savaş yıllarında fiziksel sağlığının ciddi ve istikrarlı bir şekilde bozulmasının ardından 1945'te öldü. Tarihsel sıralamalar onu sürekli en büyük üç Amerikan başkanı arasına koyar.