Gensoru

Gensoru, bir parlamento grubunun ilgili hükûmete resmi bir talebidir. Soru önergesiyle karşılaştırıldığında genellikle ayrı bir prosedür içerir.^[1] Birçok parlamentoda, her milletvekilinin hükûmet üyesine soru sorma hakkı vardır (belirli bir dönemde sınırlı sayıda olabilir). İlgili bakan veya sekreter, hükûmet politikasını savunmak ve yanıtlamakla yükümlüdür. Gensoru, böylece parlamentonun hükûmetin faaliyetlerini denetlemesine olanak tanır. Bu anlamda, güvensizlik oyu teklifine daha yakındır. "Gensoru"nun İngilizcede "parlamentodan soru sorma" anlamı, 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır.

Bazı ülkelerde, örneğin Türkiye (1923-2017), Finlandiya, Slovenya ve Litvanya'da, gensoru güvensizlik oyu teklifiyle neredeyse eş anlamlıdır çünkü otomatik olarak bir güven oylamasıyla ilişkilendirilir ve açıkça amacı hükûmetin veya bir bakanın sahip olduğu güveni belirlemektir. Finlandiya'da hükûmet, gensoru oturumunda 15 gün içinde cevap vermek zorundadır. Gensorunun cevabını aldıktan sonra parlamento konuyu tartışır ve hükûmetin veya belirli bir bakanın Meclis'in güvenini alıp almadığı konusunda oy kullanır.^[2] Türkiye'de 2017 anayasa değişikliklerinden önce üye tam sayısının salt çoğunluğu ile ilgili bakan gensoruya tabi tutulabilirdi. 12 Ocak 2017'de anayasa değişiklikleri kapsamında mecliste yapılan gizli bir oturum ile kaldırılmıştır.^[3]

1. ^ Yamamoto, Hironori, (Ed.) (2007). "2.2.3 Interpellations". Tools for Parliamentary Oversight: A Comparative Study of 88 National Parliaments. Inter-Parliamentary Union. ss. 59–61. ISBN 9789291423507. 
2. ^ "Parliament of Finland's glossary". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
3. ^ "Gensoruyu kaldıran 6. madde kabul edildi". Sputnik. 12 Ocak 2017. 8 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.