Back Vigs Afrikaans AIDS ALS ኤድስ Amharic SIDA AN एड्स ANP إيدز Arabic سيدا ARY ايدز ARZ এইচ.আই.ভি/এইড্‌ছ Assamese Sida AST

HIV/AIDS

AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome)
(Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu)
AIDS'le savaşın sembolü olan
kırmızı kurdele.
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları Bunu Vikiveri'de düzenleyin
KomplikasyonFırsatçı enfeksiyonlar, tümör[1]
SüreÖmür boyu
NedenleriHuman Immunodeficiency Virus (HIV)
Risk faktörüKan, anne sütü, seks
TanıKan testleri
KorunmaGüvenli seks, iğne değişimi, erkek sünneti, pre-exposure prophylaxis, post-exposure prophylaxis
TedaviAntiviral ilaç
PrognozTedavi ile normal yaşam beklentisi
Tedavi edilmeden 11 yıl ortalama ömür
Sıklık1,7 milyon yeni vaka (2018)
37,9 milyon HIV ile yaşayan (2018)
Ölüm770.000 (2018)

AIDS, ilk kez 1980'lerin başında Orta ve Güney Afrika'da gündeme gelen ve giderek ürkütücü boyutlara ulaşan, etkeni HIV (İngilizce: Human Immunodeficiency Virus / Türkçe: İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü) olan bir enfeksiyon hastalığıdır.[2][3] HIV, bağışıklık sistemindeki akyuvarların (özellikle CD4+ lenfositler) yapısını bozarak ve sayısını azaltarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini ortadan kaldırır.[2]

Bir retrovirüs olan HIV'nin, farklı coğrafyalarda değişik moleküler yapı ve klinik bulgularla ortaya çıkan 2 türü vardır;[2]

  • HIV-1: Afrika'nın orta, güney ve doğu kesimleri ile Avrupa ve Asya etkindir.[2]
  • HIV-2: Batı Afrika'da (Liberya ve Sierra Leone) etkindir. Virülansı HIV-1'den düşüktür.[2][4]

HIV-1'in en önemli etkisi, makrofajlarda ve lenfositlerde (TH-lenfositlerinde) görülür. HIV ile bağışıklık sistemi arasında oldukça karmaşık antijen-reseptör bağlantıları vardır. Bunlar arasındaki en somut ilişki gp120 ile CD4+ ilişkisidir. Virüs kökenli bir madde (antijen) olan gp120, T-lenfositlerinin ve makrofajların CD4+ reseptörlerine yapışır, hücrelerin enzim sistemini bozar. Virüsten etkilenen makrofajlar ve TH-lenfositleri HIV antijenlerini algılayamaz ve tepkisiz kalırlar. Böylece bağışıklık sisteminin tüm düzeni bozulur. HIV, girdiği hücrelerde üremeye başlar. Yeni virüslerin gen yapıları da farklılaşmıştır. Ölen hücrelerden kana dökülen yeni virüsler sağlıklı hücrelere girer. T-lenfosit üretimi azalır. Sıvısal bağışıklık sistemi çalışır ve virüs antijenlerine karşı antikor üretilir. Ancak hücre içinde yaşayan virüs, hücrelerde saklanarak sıvısal bağışıklık sisteminin antikorlarından korunduğu için bu antikorlar hastalığın iyileşmesini sağlayamaz. Bağışıklık sistemi etkilenmelerini somut olarak sıralamak gerekirse: lenfosit sayısında azalma (lenfopeni), T-lenfositlerinde işlev bozuklukları, B-lenfosit sayısında artış, makrofaj tembelliği en önemli 4 bulgudur.[2][5]

HIV-2'nin neden olduğu AIDS'in gidişi görece yavaştır; ancak bulgular ve sonuç değişmemektedir.[2]

HIV erkeninin bağışıklık sistemini çökerterek bireyi çeşitli hastalıklara karşı korumasız hale getirmesine ve ölümüne neden olabilen tabloya AIDS nitelemesi yapılmıştır. AIDS sözcüğü, İngilizce “Acquired Immune Deficiency Syndrome” kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır;[6][7] Türkçe çevirisi “Edinsel Bağışıklık Eksikliği Sendromu”dur. AIDS, HIV enfeksiyonunun son aşamasıdır ve bu süreçte çıkarcı enfeksiyonlara ve kanserlere sıklıkla rastlanır.[2] Kanında HIV taşıyan kişiye "HIV pozitif" veya "HIV ile yaşayan kişi" denir. Kavram bütünlüğü sağlamak açısından yaygın olarak HIV/AIDS birleşik terimi kullanılır.[8][9][10] HIV kana bulaştıktan sonra uzun yıllar belirti vermeyebilir ve kişi kendini iyi hissedebilir.[11] Bazı olgularda, HIV pozitif bir kimsenin 8-10 yıl klasik AIDS tablosuna geçmediği görülmüştür.[11][12] Bulaşma kuşkusunu izleyen 3. aydan sonra yapılan ELISA testlerinin sonucu bireyin enfekte olup olmadığının kesin kanıtıdır.[13][14]

  1. ^ "HIV/AIDS Fact sheet N°360". World Health Organization. November 2015. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. 
  2. ^ a b c d e f g h Klatt EC. Pathology of HIV/AIDS, 30th edition. Mercer University, School of Medicine, Savannah, 2019 11 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "HIV/AIDS." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
  4. ^ Campbell-Yesufu OT, Gandhi RT. Update on human immunodeficiency virus (HIV)-2 infection. Clinical Infectious Diseases, 52(6):780-787, 2011
  5. ^ Ribeiro RM. Dynamics of CD4+ T cells in HIV-1 infection. Immunology & Cell Biology, 85:287- 294, 2007
  6. ^ "AIDS." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
  7. ^ UNICEF Türkiye 13 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2 Şubat 2009
  8. ^ Sepkowitz KA (Haziran 2001). "AIDS—the first 20 years". N. Engl. J. Med. 344 (23). ss. 1764-72. doi:10.1056/NEJM200106073442306. ISSN 0028-4793. PMID 11396444. 
  9. ^ Weiss RA (Mayıs 1993). "How does HIV cause AIDS?". Science. 260 (5112). ss. 1273-9. Bibcode:1993Sci...260.1273W. doi:10.1126/science.8493571. PMID 8493571. 
  10. ^ Cecil, Russell (1988). Textbook of Medicine. Philadelphia: Saunders. ss. 1523, 1799. ISBN 0721618480. 
  11. ^ a b AIDS: Some Questions and Answers 17 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dünya Sağlık Örgütü (İngilizce)
  12. ^ Kalichman SC, Pellowski J, Turner C. Prevalence of sexually transmitted co-infections in people living with HIV/AIDS: systematic review with implications for using HIV treatments for prevention. Sexually Transmitted Infections, ;87(3):183-190, 2011
  13. ^ HIV testi 21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Burclab.com. Erişim: 25 Mayıs 2009
  14. ^ Yerly S, Hirschel B. Diagnosing acute HIV infection. Expert Review of Anti-infective Therapy, 10(1):31-41, 2012

Developed by StudentB