Hidrojen

Hidrojen, ₁H

Pembe renkte parlayan plazma hâlindeki hidrojen
Görünüş	renksiz gaz
Standart atom ağırlığı Ar, std(H)	[1,00784, 1,00811] geleneksel: 1,008
Periyodik tablodaki yeri
Hidrojen Helyum Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon Potasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakır Çinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom Kripton Rubidyum Stronsiyum İtriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gümüş Kadmiyum İndiyum Kalay Antimon Tellür İyot Ksenon Sezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum İterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum İridyum Platin Altın Cıva Talyum Kurşun Bizmut Polonyum Astatin Radon Fransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptünyum Plütonyum Amerikyum Küriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynştaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Röntgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson – ↑ H ↓ Li – ← hidrojen → He
Atom numarası (Z)	1
Grup	1. grup: H ve alkali metaller
Periyot	1. periyot
Blok	s bloku
Elektron dizilimi	1s1
Kabuk başına elektron	1
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Gaz
Erime noktası	13,99 K ​(−259,16 °C, ​−434,49 °F)
Kaynama noktası	20,271 K (-252,729 °C; -422,9122 °F)
Yoğunluk (SSB'de)	0,08988 g/L
sıvıyken (en'de)	0,07 g/cm3 (katı: 0,0763 g/cm3)[1]
sıvıyken (kn'de)	0,07099 g/cm3
Üçlü nokta	13,8033 K, ​7,041 kPa
Kritik nokta	32,938 K, 1,2858 MPa
Erime entalpisi	(H2) 0,117 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	(H2) 28,836 J/(mol·K)
Buhar basıncı P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K) 15 20
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	-1, +1
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 2,20
İyonlaşma enerjileri	1.: 1312,0 kJ/mol
Kovalent yarıçapı	31±5 pm
Van der Waals yarıçapı	120 pm
Elementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Kristal yapı	​Hekzagonal
Ses hızı	1310 m/s (gaz, 27 °C)
Isı iletkenliği	0,1805 W/(m·K)
Manyetik düzen	diyamanyetik[2]
Manyetik alınganlık	-3,98×10-6 cm3/mol (298 K)[3]
CAS Numarası	12385-13-6 1333-74-0 (H2)
Tarihi
Keşif	Henry Cavendish (1766)[4][5]
Adlandıran	Antoine Lavoisier (1783)[6]
Ana izotopları
İzotop Bolluk Yarı ömür (t1/2) Bozunma türü Ürün 1H %99,98 kararlı 2H %0,02 kararlı 3H eser miktarda 12,32 y β- 3He

Hidrojen, sembolü H, atom numarası 1 olan kimyasal bir element. Standart sıcaklık ve basınç altında renksiz, kokusuz, metalik olmayan, tatsız, oldukça yanıcı ve H₂ olarak bulunan bir diatomik gazdır. 1,00794 g/mol'lük atomik kütlesi ile tüm elementler arasında en hafif olanıdır. Periyodik cetvelin sol üst köşesinde yer alır. Hidrojenin adı, Yunancada "su oluşturan" anlamına gelen ὑδρογόνο'dan (idrogono) kelimesinden gelir.

Hidrojen, evrenin kütlesinin %75'ini oluşturan ve evrende en çok bulunan elementtir.^[7] Ana hatta bulunan yıldızların çoğunluğu, plazma hâlinde olan hidrojenden oluşur. Elementel hidrojen Dünya'da az bulunur. Endüstride metan gibi hidrokarbonlardan üretilebildiği gibi, pahalı olsa da suyun elektrolizinden de üretilebilir.

Hidrojenin en yaygın doğal izotopu, nötronsuz protiyumdur. Hidrojen pek çok elementle bileşik oluşturabilir. Ayrıca suda ve pek çok organik molekülde bulunduğundan önemlidir. Suda çözünen moleküller arasındaki asit - baz tepkimelerinde önemli rol oynar.

Schrödinger denkleminin analitik olarak çözülebildiği tek nötral molekül olduğu için, hidrojen atomunun enerji basamakları ve bağ özellikleri, kuantum mekaniğinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır.

1. ^ Wiberg, Egon; Wiberg, Nils; Holleman, Arnold Frederick (2001). Inorganic chemistry. Academic Press. s. 240. ISBN 978-0123526519. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
2. ^ Lide, D. R., (Ed.) (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86.86yer= Boca Raton (FL) bas.). CRC Press. ISBN 978-0-8493-0486-6. 3 Mart 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
3. ^ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. ss. E110. ISBN 978-0-8493-0464-4. 
4. ^ "Hydrogen". Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. Wylie-Interscience. 2005. ss. 797-799. ISBN 978-0-471-61525-5. 
5. ^ Emsley, John (2001). Nature's Building Blocks. Oxford: Oxford University Press. ss. 183-191. ISBN 978-0-19-850341-5. 
6. ^ Stwertka, Albert (1996). A Guide to the Elements. Oxford University Press. ss. 16-21. ISBN 978-0-19-508083-4. 
7. ^ Palmer, David (13 Eylül 1997). "Hydrogen in the Universe". NASA. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2008.