Max Born

Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Şubat 2016) Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Max Born" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Mart 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Max Born
Born y. 1930-1940
Doğum	11 Aralık 1882(1882-12-11) Breslau, Alman İmparatorluğu
Ölüm	5 Ocak 1970 (87 yaşında) Göttingen, Batı Almanya
Defin yeri	Stadtfriedhof, Almanya
Vatandaşlık	Almanya, İngiltere
Mezun olduğu okul(lar)	Göttingen Üniversitesi
Tanınma nedeni	Born–Haber çevrimi Born sertliği Born koordinatları Born yaklaşımı Born serileri Born olasılığı Born–Infeld teorisi Born–Oppenheimer yaklaşımı Born kuralı Born–Landé denklemi Born–Huang yaklaşımı Born–von Karman sınırsal koşulu Born denklemi Adiyabatik teorem Kanonik değişim ilişkisi
Evlilik	Hedwig (Hedi) Ehrenberg (1891-1972) (m. 1913-1970; ölümüne kadar)
Ödüller	Nobel Fizik Ödülü (1954)[1] Hughes Madalyası (1950) Max Planck Madalyası (1948) FRS (1939)
Kariyeri
Dalı	Teorik fizik
Çalıştığı kurum	University of Frankfurt am Main Göttingen Üniversitesi Edinburgh Üniversitesi Cambridge Üniversitesi
Tez	Untersuchungen über die Stabilität der elastischen Linie in Ebene und Raum unter verschiedenen Grenzbedingungen ("Investigations on the stability of the elastic line in plane and space under different boundary conditions") (1906)
Doktora danışmanı	Carl Runge
Diğer akademik danışmanlar	Woldemar Voigt Karl Schwarzschild Joseph Larmor J. J. Thomson
Doktora öğrencileri	Mary Bradburn Kaijia Cheng Max Delbrück Walter Elsasser Siegfried Flügge Maria Goeppert-Mayer Herbert S. Green Friedrich Hund Pascual Jordan Edgar Krahn J. Robert Oppenheimer Lothar Wolfgang Nordheim Huanwu Peng Maurice Pryce Bertha Swirles Victor Frederick Weisskopf[2] Liming Yang
Diğer önemli öğrencileri	Enrico Fermi Huang Kun Emil Wolf
İmza
Olivia Newton-John (kız torunu)

Max Born (Almanca telaffuz: [ˈmaks ˈbɔɐ̯n];^[3][4] d. 11 Aralık 1882, ö. 5 Ocak 1970) kuantum mekaniğinin gelişmesinde etkili olan Alman matematikçi ve fizikçi.^[5][6][1][7] Kuantum fiziği dışında katı hâl fiziği ve optiğe katkıda bulunmuş ve 1920-30'larda önemli fizikçilerin çalışmalarının denetimini yapmıştır. Born, yaptığı "Kuantum Mekaniği'nin temelini araştırma, özellikle dalga fonksiyonunun istatistiksel yorumlanması üzerine" adlı çalışması ile 1954 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü almıştır.

1904 yılında Göttingen Üniversitesi’ne girdi. Burada 3 tane ünlü matematikçiyle tanıştı: Felix Klein, David Hilbert ve Hermann Minkowski. Doktora tezi konusu "Bir Düzlem ve Uzay'da Esneklik kararlılığı" idi. Bu tez ile üniversitesinin verdiği Felsefe Fakültesi Ödülü'nü kazandı. 1905 yılında, Minkowski ile özel görelilik üzerine araştırmalar yaptı ve daha sonra Thomson atom modeli üzerine habilitasyon tezi yazdı. 1918'de Berlin'de Fritz Haber ile şans eseri karşılaştı. Bu karşılaşma ile bir metalin bir halojenle tepkimeye girmesiyle iyonik bir bileşiğin nasıl oluştuğunun tartıştılar ve bugün Born-Haber döngüsü olarak bilinen yorumu ortaya koydular.

1921 yılında Born, Göttingen’e geri döndü. Born uzun süredir arkadaşı olan ve meslektaşı James Franck için bir makam ayarladı. Born'un gözetiminde Göttingen, fizik için dünyanın önde gelen merkezlerinden biri haline geldi. 1925 yılında, Born ve Werner Heisenberg kuantum mekaniğinin matris mekaniği temsilini formülize ettiler. Ertesi yıl, 1954'te Nobel Ödülü'ne layık görülen Schrödinger denkleminde ψ*ψ için olasılık yoğunluk fonksiyonunun şimdiki standart yorumunu formüle etti. Bu alandaki etkisi kendi araştırmasından daha ileri gitti. Max Delbrück, Siegfried Flügge, Friedrich Hund, Pascual Jordan, Maria Goeppert-Mayer, Lothar Wolfgang Nordheim, Robert Oppenheimer ve Victor Weisskopf için doktora danışmanlığı yaptı.^[2][8] Göttingen'de Born ve onun yardımcıları altında derece Enrico Fermi, Werner Heisenberg, Gerhard Herzberg, Friedrich Hund, Pascual Jordan, Wolfgang Pauli, Léon Rosenfeld, Edward Teller ve Eugene Wigner dahil. 1933 Ocak ayında Nazi Partisi Almanya'da iktidara geldi. Born Yahudi'ydi. O İngiltere’ye göç etti. St John College, Cambridge gitti ve burada işe alındı. Burada popüler bir bilim kitabı yazdı “Huzursuz evrem”. 1936 Ekim ayında, Edinburgh Üniversitesi'nde Doğal Felsefe profesör oldu.Burada Almanya doğumlu asistanları E. Walter Kellermann ve Klaus Fuchs ile çalıştı. O fiziğe yaptığı araştırmalara devam etti. Max Born 31 Ağustos 1939 tarihinde bir İngiliz vatandaşı oldu. Vatandaş olmadan bir gün önce İkinci Dünya Savaşı patlak verdi. 1952 yılına kadar Edinburgh’da kalmıştır. O Bad Pyrmont’dan emekli oldu. Göttingen’de bir hastanede 5 Ocak 1970 yılında öldü.

1. ^ ^{a b} "The Nobel Prize in Physics 1954". The Official Web Site of the Nobel Prize. 19 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2013. 
2. ^ ^{a b} Mathematics Genealogy Project'te Max Born
3. ^ Dudenredaktion; Kleiner, Stefan; Knöbl, Ralf (2015) [First published 1962]. Das Aussprachewörterbuch [The Pronunciation Dictionary] (Almanca) (7.7yer=Berlin bas.). Dudenverlag. ss. 244, 588. ISBN 978-3-411-04067-4. 
4. ^ Krech, Eva-Maria; Stock, Eberhard; Hirschfeld, Ursula; Anders, Lutz Christian (2009). Deutsches Aussprachewörterbuch [German Pronunciation Dictionary] (Almanca). Berlin: Walter de Gruyter. ss. 382, 732. ISBN 978-3-11-018202-6. 29 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
5. ^ Born & Jordan 1925.
6. ^ Born 1926.
7. ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Max Born", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
8. ^ Greenspan 2005, ss. 142, 262.