Metabolizma

Metabolizma (yapım-yıkım) veya istiklâp,^[1]^[2] canlıda yaşamın sürdürülmesi sırasında gerçekleşen tüm kimyasal tepkimelerdir. Canlı organizmada ya da canlı hücrede meydana gelen yapıcı ve yıkıcı nitelikteki kimyasal olayların tümünü içerir.

Her organizma; büyüme, gelişme, ısı, hareket, üreme gibi yaşamsal etkinlikleri sürdürebilmek için dış çevreden bazı maddeler ve enerji almak zorundadır. Bu maddeler ve enerji, yaşamsal etkinliklerin sürdürülebilmesi için gereken organik moleküllerin sentezlenmesinde kullanılacaktır. Dış çevreden alınan organik ya da inorganik moleküller, ya önce parçalanarak, yıkıma uğratılarak ya da yıkıma gerek kalmadan gerekli moleküllerin sentezlenmesinde kullanılır.

Daha karmaşık yapıdaki moleküllerden oluşan maddelerin organizmada, daha basit yapılı moleküllere yıkımı süreçlerine metabolizmanın katabolizma süreçleri denilir. Daha basit yapıdaki molleküllerin, daha karmaşık yapıdaki molleküllerin sentezinde kullanılması ise anabolizma tepkimeleridir. Organizmada bir reaksiyonun başlangıç maddesinden ürüne dönüşmesi süresince meydana gelen kimyasal değişikliklere ara metabolizma, bu değişiklikler sırasında meydana gelen ara ürünlere metabolitler adı verilir.

Başlıca metabolizma reaksiyonları:

Hidroliz reaksiyonları
Kondensasyon reaksiyonları
Oksidoredüksiyon (redoks) reaksiyonları
Fosforilasyon reaksiyonları
Transaminasyon reaksiyonları
Transaçilasyon reaksiyonları
Transmetilasyon reaksiyonları
Transpeptidasyon reaksiyonları
Karboksilasyon/dekarboksilasyon reaksiyonları

^ Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998, metabolizma: Türkçe: istiklâp, İngilizce: metabolism, Fransızca: métabolisme, Almanca: Stoffwechsel, Diğer: Yun. metabole: değişme Canlı organizmada ya da canlı hücrede meydana gelen yapıcı ve yıkıcı nitelikteki kimyasal olayların tümü; protoplâzmadaki asimilâsyon ve parçalanma ile ilgili olayların toplamı; anabolizma ve katabolizma olaylarının toplamı.
^ Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963, metabolizma: Türkçe: istiklâp, İngilizce: metabolism, Fransızca: métabolisme, Almanca: Stoffwechsel, Diğer: Yun. metabole (Yun. metabole = değişme,): Canlı organizmada ya da canlı gözede meydana gelen yapıcı ve yıkıcı nitelikteki kimyasal olayların tümüdür. Protoplazmanın asimlasyon ve parçalanması ile ilgili olayların toplamıdır. Evvelce anabolizm ve katabolizm diye ikiye ayrılırdı. Metabolizma sonucu meydana gelen enerji ile vücuttaki hayatsal olaylar devam ettirilir.

[1] Biyoloji Terimleri Sözlüğü - 1998, metabolizma: Türkçe: istiklâp, İngilizce: metabolism, Fransızca: métabolisme, Almanca: Stoffwechsel, Diğer: Yun. metabole: değişme Canlı organizmada ya da canlı hücrede meydana gelen yapıcı ve yıkıcı nitelikteki kimyasal olayların tümü; protoplâzmadaki asimilâsyon ve parçalanma ile ilgili olayların toplamı; anabolizma ve katabolizma olaylarının toplamı.

[2] Zooloji Terimleri Sözlüğü - 1963, metabolizma: Türkçe: istiklâp, İngilizce: metabolism, Fransızca: métabolisme, Almanca: Stoffwechsel, Diğer: Yun. metabole (Yun. metabole = değişme,): Canlı organizmada ya da canlı gözede meydana gelen yapıcı ve yıkıcı nitelikteki kimyasal olayların tümüdür. Protoplazmanın asimlasyon ve parçalanması ile ilgili olayların toplamıdır. Evvelce anabolizm ve katabolizm diye ikiye ayrılırdı. Metabolizma sonucu meydana gelen enerji ile vücuttaki hayatsal olaylar devam ettirilir.

[1]

[2]