Back NAVO Afrikaans NATO ALS ኔቶ Amharic Organización d'o Tractau de l'Atlantico Norte AN नाटो ANP حلف شمال الأطلسي Arabic ناطو ARY حلف الناتو ARZ নাটো Assamese Organización del Tratáu del Atlánticu Norte AST

NATO

Bu madde askerî ittifak hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için NATO (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü
İngilizce: North Atlantic Treaty Organization
Fransızca: Organisation du traité de l'Atlantique nord
KısaltmaNATO
OTAN
SloganAnimus in consulendo liber (Özgür irade ile danışma) [1]
Kuruluş4 Nisan 1949) (1949-04-04)
TürAskerî ittifak
MerkezBrüksel, Belçika
Üyeler
Resmî diller
Genel SekreterMark Rutte
NATO Askerî Komite BaşkanıAmiral Rob Bauer, Hollanda Kraliyet Donanması
Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek KomutanıChristopher G.Cavoli, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu
Yüksek Müttefik Dönüşüm KomutanıGénéral Philippe Lavigne, Fransa Hava ve Uzay Kuvvetleri
Bütçe873,9 milyar €
1,036 trilyon $[4]
Resmî sitenato.int

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü veya NATO (İngilizce: North Atlantic Treaty Organization, Fransızca: Organisation du traité de l'Atlantique nord, OTAN), 4 Nisan 1949'da 12 ülke (Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri) tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 20 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır.

Örgüt üyeleri herhangi bir dış güçten gelebilecek saldırıya karşı ortak savunma yapmaktadır. NATO'nun merkezi, örgütün Kuzey Amerika ve Avrupa'daki 32 üyesinden biri olan Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunmaktadır. 19 ülke NATO'nun "Barış İçin Ortaklık" adlı girişiminde yer alırken 19 ülke kurumlaşmış diyalog programlarına dâhildir. Tüm NATO üyelerinin toplam askerî harcaması, dünyadaki savunma harcamalarının %70'inden fazladır.[5] Üyelerin savunma harcamalarının GSYİH'lerinin %2'si kadar olması gerekmektedir.[6]

NATO, Kore Savaşı üye ülkeleri harekete geçirene ve yüksek rütbeli iki Amerikalı komutanın yönlendirmesiyle birleşik bir askerî yapı kurulana kadar siyasi bir ortaklıktan ötesi değildi. Soğuk Savaş süreci, 1955'te kurulan Varşova Paktı'na üye ülkelerle çekişmelere yol açtı. Avrupa ülkeleri ile ABD arasındaki ilişkilerin gücü üzerindeki şüpheler, bağımsız Fransız nükleer caydırıcılığına ve 1966'da Fransa'nın NATO'nun askerî kanadından çekilmesine yol açan NATO savunmasının olası bir Sovyet işgaline karşı güvenilirliğine olan şüpheler ile birlikte zaman zaman artış gösterdi. 1989'da Berlin Duvarı yıkıldıktan sonra örgüt, Yugoslavya'nın dağılması sürecine karıştı ve ilk askerî müdahalelerini 1992-1995 yıllarında Bosna-Hersek'te ve daha sonra 1999'da Yugoslavya'da gerçekleştirdi. Politik olarak ise eski Varşova Paktı ülkeleriyle iyi ilişkiler kurmaya çalıştı. Bu ülkelerin bir kısmı 1999 ve 2004'te ittifaka katıldı.

Kuzey Atlantik Antlaşması'nın örgüte üye ülkelerin silahlı bir saldırıya uğrayan herhangi bir üye ülkeye yardım etmelerini öngören 5. maddesi, NATO tarihinde ilk ve tek kez 2001'deki 11 Eylül saldırılarından sonra uygulandı.[7] Gerçekleştirilen bu saldırıların ardından askerler, NATO liderliğindeki ISAF'in emrinde Afganistan'a konuşlandırıldı. Örgüt aralarında Irak'a eğitmen yollanması, korsanlığa karşı operasyonların desteklenmesi[8] ve 2011'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1973 sayılı kararı uyarınca Libya üzerinde uçuşa yasak bölgenin uygulanması gibi çeşitli ek rollerde yer aldı. NATO üyelerini istişareler için toplantıya çağıran daha az etkili 4. madde, Türkiye tarafından 2003'te Irak Savaşı sırasında, 2012'de Suriye İç Savaşı sırasında silahsız bir Türk F-4 keşif jetinin düşürülmesinin ve Suriye'den Türkiye'ye havan topu atılmasının ardından[9] ve 2015'te Irak ve Şam İslam Devleti'nin ülkenin toprak bütünlüğüne yönelik tehditleri nedeniyle[10] ve Polonya tarafından 2014'te Rusya'nın Kırım'a müdahalesinden sonra[11] olmak üzere toplamda beş kere uygulandı.

  1. ^ "The Official motto of NATO". NATO. 20 Ocak 2011. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2013. 
  2. ^ "Final Communiqué". www.nato.int. 17 Eylül 1949. 6 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. English and French shall be the official languages for the entire North Atlantic Treaty Organization. 
  3. ^ NATO (4 Nisan 1949). "The North Atlantic Treaty". NATO (İngilizce). 14 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024. This Treaty, of which the English and French texts are equally authentic .
  4. ^ "Defence Expenditure of NATO Countries (2010–2019)" (PDF). Nato.int. 30 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2018. 
  5. ^ "The SIPRI Military Expenditure Database". Milexdata.sipri.org. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2010. 
  6. ^ Erlanger, Steven (26 Mart 2014). "Europe Begins to Rethink Cuts to Military Spending". nytimes.com. 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014. Last year, only a handful of NATO countries met the target, according to NATO figures, including the United States, at 4.1 percent, and Britain, at 2.4 percent. 
  7. ^ "Invocation of Article 5 confirmed". NATO. 3 Ekim 2001. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2013. 
  8. ^ "Counter-piracy operations". NATO. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2011. 
  9. ^ Croft, Adrian (3 Ekim 2012). "NATO demands halt to Syria aggression against Turkey". Reuters. 4 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2012. 
  10. ^ Ford, Dana (26 Temmuz 2015). "Turkey calls for rare NATO talks after attacks along Syrian border". CNN. 27 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2015. 
  11. ^ "Statement by the North Atlantic Council following meeting under article 4 of the Washington Treaty". NATO Newsroom. 4 Mart 2014. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2014. 

Developed by StudentB