Portekiz

Portekiz República Portuguesa (Portekizce) Portekiz Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Millî marş A Portuguesa Portekizliler
Başkent ve en büyük şehir	Lizbon 38°46′K 9°9′D / 38.767°K 9.150°D / 38.767; 9.150
Resmî dil(ler)	Portekizce
Tanınan bölgesel dil(ler)	Mirandaca
Etnik gruplar	%88,5 Portekizli %11,5 diğer
Demonim	Portekizli
Hükûmet	Üniter yarı başkanlık sistemli cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa • Başbakan Luís Montenegro •  Augusto Santos Silva[1]
Yasama organı	Cumhuriyet Meclisi
Tarih
• Kuruluş 868 • Yıkılış 1095 • São Mamede Muharebesi 24 Haziran 1128 • Portekiz Krallığı 25 Temmuz 1139 • Tanınma 5 Ekim 1143 • Papalığın Tanıması 23 Mayıs 1179 • İspanya’dan Bağımsızlık 1 Aralık 1640 • Bağımsızlık Bildirgesi 13 Şubat 1668 • Cumhuriyet 5 Ekim 1910 • Üçüncü Cumhuriyet 25 Nisan 1974
Yüzölçümü
• Toplam	92.212 km2 (109.)
• Su (%)	1,2
Nüfus
• 2021 tahminî	10.352.042[2] (89.)
• 2021 sayımı	10.343.066[3]
• Yoğunluk	112,2[4]/km2
GSYİH (SAGP)	2023 tahminî
• Toplam	$370,5 milyar[5] (52..)
• Kişi başına	$36.079[5] (38..)
GSYİH (nominal)	2023 tahminî
• Toplam	$257,39 milyar[5] (47..)
• Kişi başına	$25.065[5] (36..)
Gini (2021)	▲ 33.8[6] orta
İGE (2022)	0.866[7] çok yüksek · 38.
Para birimi	Euro (€, EUR)
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS³)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	351
İnternet alan adı	.pt

Portekiz, resmî adıyla Portekiz Cumhuriyeti (Portekizce: República Portuguesa), Avrupa'nın güneybatısında İber Yarımadası üzerinde yer alan, Avrupa Kıtası'nın en batısındaki ülkedir.^[8] Portekiz kuzeyden ve doğudan İspanya ile, güneyden ve batıdansa Atlas Okyanusu ile çevrilidir.^[8] Atlas Okyanusu'nun kuzey yarım küredeki bölümünde bulunan Azorlar ve Madeira takımadaları özerk yönetimleriyle birlikte Portekiz'in birer parçasıdır.^[8]

Geçen 3.100 yıl boyunca Portekiz toprakları, ülkenin kültürünü, tarihini, dilini ve etnik yapısını etkileyen ve içlerinde Fenikeliler, Yunanlar, Romalılar, Cermenler ve Endülüs Emevileri'nin de bulunduğu çeşitli medeniyetlerin geçişine tanık olmuştur. 5. yüzyılda Portekiz ülkesi Douro Nehri'nin ağzındaki Portu (günümüzdeki Porto şehri) ile Cale (günümüzdeki Vila Nova de Gaia) şehirlerine istinaden Latince Terra Portucalis diye anılıyordu.

1093 yılında Kastilya ve Leon Kralı VI. Alfonso, krallığının güneybatısındaki toprakları Henrique de Borgonha'ya vererek Portus Cale Kontluğu'nu kurdu. Comes Portucalensis denen bu kontluk sonraki yıllarda bağımsız bir krallığın doğuşuna sahne olmuştur. 15. ve 16. yüzyıllarda Brezilya'dan Filipinler'e uzanan Portekiz İmparatorluğu dünyanın önde gelen ekonomik, politik ve kültürel güçlerinden biriydi. 20. yüzyılda imparatorluğun sona ermesiyle birlikte Portekiz Avrupa'ya dönmüştür ve günümüzde dengeli demokratik yapısıyla Avrupa Birliği'nin bir parçasını oluşturmaktadır.

1. ^ "Cumhuriyet Meclisi Başkanı". Cumhuriyet Meclisi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
2. ^ "Resident Population Estimates - Portugal, NUTS 1, 2 and 3 and Municipalities. Ad hoc exercise 2020 and 2021". Ine.pt. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
3. ^ INE (23 Kasım 2022). "Population and Housing Census - 2021 Census". tabulador.ine.pt (İngilizce). National Institute of Statistics. 23 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023. 
4. ^ "PORDATA - Population density, according to Census". 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022. 
5. ^ ^{a b c d} "Argentina". World Economic Outlook Database. International Monetary Fund. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020. 
6. ^ "Gini coefficient". Portugal: Eurostat. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2022. 
7. ^ "Human Development Report 2023/2024" (PDF) (İngilizce). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı. 13 Mart 2024. 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
8. ^ ^{a b c} Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.