Proto-Hint-Avrupa mitolojisi

Proto-Hint-Avrupa mitolojisi, varsayımsal Proto-Hint-Avrupa dilini konuşan Proto-Hint-Avrupalılarla ilişkilendirilen mitler ve tanrılar bütünüdür. Mitolojik motifler direkt olarak doğrulanmamış olsa da (Proto-Hint-Avrupa dilini konuşanlar, yazının bulunuşu öncesindeki toplumlarda yaşadıkları için), karşılaştırmalı mitoloji üzerine çalışan bilim insanları, Proto-Hint-Avrupalıların orijinal inanç sistemlerinin bazı kısımlarının sonraki geleneklerde hayatta kaldığı varsayımına dayanarak, Hint-Avrupa dilleri arasında bulunan benzerliklerden miras kalan ayrıntıları yeniden yapılandırdılar.^{[note 1]}

Proto-Hint-Avrupa panteonu, her ikisi de akraba (ortak bir kökene sahip ve dil bakımından kardeş) oldukları ve benzer nitelikler ve mitler topluluğuyla ilişkilendirildikleri için güvenilir bir şekilde yeniden yapılandırılmış bir dizi tanrıdan oluşur. Örneğin *Dyḗws Ph₂tḗr, gün ışığı-gökyüzü tanrısı; eşi *Dʰéǵʰōm, toprak ana; kızı *H₂éwsōs, şafak tanrıçası; oğulları İlahi İkizler ve sırasıyla bir güneş ve ay tanrısı olan *Seh₂ul ve *Meh₁not. Hava tanrısı *Perkʷunos veya çoban tanrısı *Péh₂usōn^{[note 2]} gibi bazı tanrılar yalnızca sınırlı sayıda gelenekte (sırasıyla Avrupa ve Greko-Aryan) belgelenmiştir ve bu nedenle çeşitli Hint-Avrupa lehçelerine yayılmamış ve sonradan eklenmiş olabilir.

Bazı mitler, hem dilsel hem de tematik olarak miras aldıkları bir motifin kanıtlarını sundukları için Proto-Hint-Avrupa zamanlarına kadar güvenilir bir şekilde tarihlendirilir. Bunlara örnek olarak şu mitler verilebilir: Gök gürültüsüyle ilişkilendirilen efsanevi bir figürün çok başlı bir yılanı öldürmek için onun üzerine önceden biriktirilmiş bir sel indirmesi hikâyesi; dünyayı yaratmak için biri diğerini kurban eden iki kardeşi içeren bir yaratılış miti ve muhtemelen Öteki Dünya'nın bir bekçi köpeği tarafından korunduğuna ve oraya ancak bir nehri geçerek ulaşılabileceğine dair inanç.

Yeniden yapılandırılmış Proto-Hint-Avrupa mitolojisinin olası yorumlarına ilişkin çeşitli düşünce ekolleri mevcuttur. Karşılaştırmalı yeniden yapılandırmada kullanılan başlıca mitolojiler Hint-İran, Baltık, Roma, İskandinav, Kelt, Yunan, Slav, Hitit, Ermeni ve Arnavut mitolojileridir.

Kaynak hatası: <ref> "note" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="note"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

^ Mallory & Adams 1997, s. 415.

[FOOTNOTEMalloryAdams1997415-2] Mallory & Adams 1997, s. 415.

[note 1]

[note 2]