Serbest oylama

Serbest oylama, bir yasama organında, yasama organının üyelerinin kişisel vicdanlarına göre oy kullanmalarına izin veren bir tür oy kullanma şeklidir. Bu oylama türü, siyasi partilerinin belirlediği resmi çizgi yerine, kendi inançlarına ve vicdanlarına göre oy kullanma özgürlüğü sağlar. Özellikle Westminster sistemi içindeki parlamento sistemlerinde, bu oylama şekli, azınlık hükûmetinin oluşumu için gerekli olan güven ve kaynak sağlama sürecinde yer alan bağımsız üyelerin varlığını göstermek için de kullanılabilir. Serbest oylamalar, Kanada ve bazı İngiliz yasama organlarında bulunurken, vicdan oylamaları Avustralya ve Yeni Zelanda yasama organlarında kullanılmaktadır.^[1][2]

Westminster sistemi altında, bir siyasi partiye üye olan milletvekillerinin genellikle önemli yasama çalışmalarında parti hattına uygun oy kullanmaları gereklidir; aksi takdirde parti tarafından kınama veya parti üyeliğinden çıkarma gibi yaptırımlarla karşılaşabilirler. Bu parti disiplinini^[3] koruma görevi genellikle parti whip adı verilen belirli bir parti üyesine düşer. Ancak, serbest oylama durumunda parti resmi bir parti çizgisi belirlemeyi reddeder ve üyeler istedikleri gibi oy kullanabilirler. Parti disiplininin daha az önemli olduğu ve partiye karşı oy kullanmanın daha yaygın olduğu ülkelerde, vicdan oylamalarının önemi genellikle daha azdır.

Birçok ülkede, serbest oylama oldukça nadirdir ve genellikle çok tartışmalı konular veya bir parti üyelerinin fikir ayrılığına sahip olduğu konularla ilgilidir; bu da partilerin resmi politikaları oluşturmasını zorlaştırır. Genellikle serbest oylamalar, idari veya mali konular yerine dini, ahlaki veya etik konularla ilgilidir. Alkol yasağı, kürtaj, homoseksüellik yasası reformu ve fuhuşun yasallığı gibi konular genellikle serbest oylamalara tabi tutulur.

Bazen bir oylama bazı partiler için serbest, diğerleri için ise serbest olmayabilir. Örneğin, Kanada Başbakanı Stephen Harper'ın liderliğindeki Muhafazakar hükûmet, Kanada'nın aynı cinsiyet evlilik yasalarını yeniden tartışmaya açma önerisinde bulunduğunda, Muhafazakarlar ve muhalefet partisi Liberal Parti, üyeleri için serbest oylama yapacaklarını açıklarken, Blok Québécois ve Yeni Demokratlar, oylamaya karşı parti disiplinini korudular.

1. ^ "Understanding Conscience Vote Decisions: The Case of the ACT" (PDF). Australian Parliamentary Review. Australian Study of Parliament Group. 2013. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015. 
2. ^ "Conscience votes during the Howard Government 1996 - 2007". Australian Parliament House. 2 Şubat 2009. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
3. ^ Priddy, Sarah (16 Kasım 2016). "Free votes in the House of Commons since 1997" (PDF). House of Commons Library. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017.