Back Шьамтәыла Abkhazian Suriyah ACE Сирие ADY Sirië Afrikaans Syrien ALS ሶሪያ Amharic Syria AMI Siria AN Syria ANG सीरिया ANP
Suriye ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْعَرَبِيَّة ٱلْسُوْرِيَّة (Arapça) al-Jumhūriyya al-ʿArabiyya as-Sūriya Suriye Arap Cumhuriyeti | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan Arapça: وَحْدَةٌ، حُرِّيَّةٌ، اِشْتِرَاكِيَّةٌ Waḥda, Ḥurriyya, Ishtirākiyya "Birlik, Özgürlük, Sosyalizm" | |||||||||||||||||
_disputed.svg) Suriye'nin tamamı koyu yeşille gösterilmiştir; Suriye'nin Türkiye'ye ait Hatay ili ve İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri üzerindeki toprak iddiaları açık yeşille gösterilmiştir _-_SYR_-_UNOCHA.svg) | |||||||||||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Şam 33°30′K 36°18′D / 33.500°K 36.300°D | ||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Arapça[1] | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Levant Arapçası, Mezopotamya Arapçası | ||||||||||||||||
| Etnik gruplar (2023)[2] | %74-75 Arap %9,5-10 Kürt %15-16 Diğer (Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler ve daha fazlası dahil)[2][3] | ||||||||||||||||
| Demonim | Suriyeli | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Totaliter[4] ırsî diktatörlük altında üniter baskın partili Baasçı başkanlık cumhuriyeti[5] | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yasama organı | Halk Meclisi | ||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||
• Toplam | 185.180[6] km2 (87.) | ||||||||||||||||
• Su (%) | 1,1 | ||||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||||
• 2024 tahminî | 25.000.753[7] (57.) | ||||||||||||||||
• Yoğunluk | 118,3/km2 (70.) | ||||||||||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2015 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | 50,28 milyar $[8] | ||||||||||||||||
• Kişi başına | 2.900 $[8] | ||||||||||||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||||||||||
• Toplam | $11,08 milyar[8] | ||||||||||||||||
• Kişi başına | $533 | ||||||||||||||||
| Gini (2022) | ▼ 26.6[9] düşük | ||||||||||||||||
| İGE (2022) |  0.557[10]orta · 157. | ||||||||||||||||
| Para birimi | Suriye lirası (SYP) | ||||||||||||||||
| Zaman dilimi | UTC+3 (Arabistan Standart Zaman Dilimi) | ||||||||||||||||
| Tarih formatı | gg/aa/yyyy | ||||||||||||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||
| Telefon kodu | +963 | ||||||||||||||||
| ISO 3166 kodu | SY | ||||||||||||||||
| İnternet alan adı | .sy سوريا. | ||||||||||||||||
 |
| Bu kategoride yer alan maddeler Suriye hükûmeti ve siyasetinin bir parçasıdır. |
|
|
Suriye (Arapça: سُورِيَا veya سُورِيَة, romanize: Suriyya), resmî adıyla Suriye Arap Cumhuriyeti (Arapça: الجمهورية العربية السورية, romanize: El-Cumhuriyyetü'l-Arabiyyetü's-Suriyya), Doğu Akdeniz ve Levant'ta yer alan bir Batı Asya ülkesidir. Batıda Akdeniz, kuzeyde Türkiye, doğu ve güneydoğuda Irak, güneyde Ürdün ve güneybatıda İsrail ve Lübnan ile sınırlanan ve 14 vilayetten oluşan üniter bir cumhuriyettir. Şam, Suriye'nin başkenti ve en büyük şehridir. Suriye, 24,8 milyonluk nüfusuyla dünyanın en kalabalık 57, Arap dünyasının ise en kalabalık 8. ülkesidir. Suriye 185.180 kilometrekarelik bir alana yayılmıştır ve bu da onu dünyanın 87. büyük ülkesi yapmaktadır.
"Suriye" adı tarihsel olarak daha geniş bir bölgeyi ifade etmekteydi, geniş anlamda Levant ile eş anlamlıydı ve Arapçada eş-Şam olarak bilinmekteydi. Modern devlet, MÖ 3. binyılın Ebla uygarlığı da dahil olmak üzere birçok antik krallık ve imparatorluk alanını kapsamaktadır. İslami dönemde Şam, Emevi Halifeliği'nin merkezi ve Mısır'daki Memlük Sultanlığı'nın bir vilayet başkentiydi. Modern Suriye devleti, yüzyıllar süren Osmanlı yönetiminin ardından 20. yüzyılın ortalarında kuruldu. Bir süre Fransız Mandası olarak kaldıktan sonra (1923-1946), yeni kurulan devlet, eskiden Osmanlı yönetiminde olan Suriye vilayetlerinden çıkan en büyük Arap devletini temsil ediyordu. Demokratik parlamenter bir cumhuriyet olarak de jure bağımsızlığını 24 Ekim 1945'te, Suriye Cumhuriyeti'nin Birleşmiş Milletlerin kurucu üyesi olmasıyla kazandı ve bu hareket eski Fransız Mandası'nı yasal olarak sona erdirdi (Fransız birlikleri Nisan 1946'ya kadar ülkeyi terk etmemiş olsa da).
Bağımsızlık sonrası dönem, 1949 ve 1971 yılları arasında ülkeyi sarsan çok sayıda askerî darbe ve darbe girişimi ile çalkantılı geçti. Suriye 1958'de Mısır ile Birleşik Arap Cumhuriyeti adı verilen kısa süreli bir birlik kurdu ve bu birlik 1961 Suriye askerî darbesi ile sona erdi. Cumhuriyet, 1 Aralık'ta yapılan anayasa referandumunun ardından 1961 yılının sonlarında Suriye Arap Cumhuriyeti olarak yeniden adlandırıldı. Arap Sosyalist Baas Partisinin askeri komitesi tarafından gerçekleştirilen ve tek partili bir devlet kuran 1963 Darbesi önemli bir olaydı. Suriye, 1963'ten 2011'e kadar Olağanüstü Hal Yasası altında kaldı ve vatandaşlar için anayasal korumaları etkin bir şekilde askıya alındı. Neo-Baasçı gruplar arasındaki iç iktidar mücadeleleri 1966 ve 1970'te yeni darbelere neden oldu ve nihayetinde Hafız Esad'ın iktidarı ele geçirmesiyle sonuçlandı. Ailesi içindeki gücü pekiştirmek için etkili bir Alevi azınlık yönetimi kurdu. Hafız Esad'ın ölümünden sonra oğlu Beşşar Esad 2000 yılında devlet başkanlığını devraldı. Suriye 2011'den bu yana farklı ülkelerin müdahil olduğu çok taraflı bir iç savaşın içinde.[a] Suriye topraklarında Esad yönetimine meydan okumak için üç siyasi oluşum - Suriye Geçici Hükümeti, Suriye Kurtuluş Hükümeti ve Rojava - ortaya çıktı.
Verimli ovalar, yüksek dağlar ve çöllerden oluşan bir ülke olan Suriye, çoğunluğu Suriyeli Araplar, Kürtler, Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler, Arnavutlar ve Rumlar olmak üzere çeşitli etnik ve dinî gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Dinî gruplar arasında Sünniler, Hristiyanlar, Aleviler, Dürziler ve Yezidiler bulunmaktadır. Suriye'nin başkenti ve en büyük şehri Şam'dır. Araplar en büyük etnik gruptur ve Sünniler en büyük dinî gruptur. Ülke, Esad ailesi etrafında kapsamlı bir kişilik kültüne sahip totaliter bir diktatörlüktür. Suriye şu anda Arap sosyalizmi ve Arap milliyetçiliğini savunan Baasçılar tarafından yönetilen tek ülkedir.
- ^ "Constitution of the Syrian Arab Republic – 2012" (PDF). International Labour Organization. International Labour Organization. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2020.
- ^ a b "Syria: People and society". The World Factbook. CIA. 10 Mayıs 2022. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Largest Ethnic Groups In Syria". WorldAtlas. 7 Haziran 2018. 29 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022.
- ^
- Khamis, B. Gold, Vaughn, Sahar, Paul, Katherine (2013). "22. Propaganda in Egypt and Syria's "Cyberwars": Contexts, Actors, Tools, and Tactics". Auerbach, Castronovo, Jonathan, Russ (Ed.). The Oxford Handbook of Propaganda Studies. 198 Madison Avenue, New York, NY 10016: Oxford University Press. s. 422. ISBN 978-0-19-976441-9.
- Wieland, Carsten (2018). "6: De-neutralizing Aid: All Roads Lead to Damascus". Syria and the Neutrality Trap: The Dilemmas of Delivering Humanitarian Aid Through Violent Regimes. 50 Bedford Square, London, WC1B 3DP, UK: I. B. Tauris. s. 68. ISBN 978-0-7556-4138-3.
- Ahmed, Saladdin (2019). Totalitarian Space and the Destruction of Aura. State University of New York Press, Albany: Suny Press. ss. 144, 149. ISBN 9781438472911.
- Hensman, Rohini (2018). "7: The Syrian Uprising". Indefensible: Democracy, Counterrevolution, and the Rhetoric of Anti-Imperialism. Chicago, Illinois: Haymarket Books. ISBN 978-1-60846-912-3.
- ^ "Constitution of Syria 2012". Scribd. 15 Şubat 2012. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
- ^ "Syrian ministry of foreign affairs". 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The World Factbook". The World Factbook (2024 bas.). CIA. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023.
- ^ a b c "Syria". The World Factbook. Central Intelligence Agency. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ "World Bank GINI index". World Bank. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
- ^ "HUMAN DEVELOPMENT REPORT 2023-24" (PDF). United Nations Development Programme (İngilizce). United Nations Development Programme. 13 Mart 2024. ss. 274-277. 1 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2024.
- ^ "Regional group votes to suspend Syria; rebels claim downing of jet". CNN. 14 Ağustos 2012. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2012.
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)