Back مصرفية إسلامية Arabic صيرفه اسلاميه ARZ İslam bankçılığı Azerbaijani Perbankan syariah BJN ইসলামি ব্যাংকিং ও অর্থসংস্থান Bengali/Bangla Islamsko bankarstvo BS Banca islàmica Catalan بانکی ئیسلامی CKB Islámské bankovnictví Czech Islamisches Bankwesen German

Islom bank ishi va moliyasi

Turkum maqolalarning bir qismi
Islom
Eʼtiqodlar
Amaliyotlar
Tarix
Madaniyat va jamiyat
Aloqador mavzular

Islom banki, islomiy moliya (arabcha: مصرفية إسلامية), yoki Shariatga muvofiq moliya[1] – bu shariat (Islom qonunlari) va uni islom iqtisodini rivojlantirish orqali amalda qoʻllashga mos keladigan bank yoki moliyalashtirish faoliyati. Islomiy bank yoki moliyaning baʼzi usullari orasida Mudarabah (foydani taqsimlash va zarar koʻrish), Vadiya (xavfni saqlash), Musharaka (qoʻshma korxona), Murabaha (narx-plyus) va Ijara (lizing) kiradi.

Shariat barcha qarzlar boʻyicha toʻlanadigan foiz sifatida taʼriflangan ribani yoki sudxoʻrlikni taqiqlaydi (garchi baʼzi musulmonlar foiz ribaga teng ekanligi toʻgʻrisida yakdil fikr bormi yoki yoʻqmi, deb bahslashsa ham)[2] [3]. Islom tamoyillariga zid deb hisoblangan (masalan, choʻchqa goʻshti yoki spirtli ichimliklar) tovarlar yoki xizmatlar koʻrsatadigan korxonalarga sarmoya kiritish ham harom („gunoh va man etilgan“).

Bu taqiqlar islomga zid odatlarning oldini olish uchun musulmon mamlakatlari yoki jamoalarida tarixan turli darajada qoʻllangan. 20-asr oxirida islomiy oʻziga xoslikni qayta tiklash doirasida[4].Bu tamoyillarni musulmon jamiyati ichidagi xususiy yoki yarim xususiy tijorat muassasalariga tatbiq etish uchun bir qancha islom banklari tashkil etilgan[5][6]. Ularning soni va hajmi oshib bordi, shuning uchun 2009-yilga kelib dunyo boʻylab islom tamoyillariga mos keladigan 300 dan ortiq bank va 250 ta investitsiya fondlari[7] 2014-yilga kelib 2 trillion dollar atrofida boʻldi[8].Shariatga mos moliyaviy institutlar jami jahon aktivlarining taxminan 1% ni tashkil etdi [9], Koʻrfaz hamkorlik kengashi (GCC) mamlakatlari, Pokiston, Eron va Malayziyada jamlangan[10]. Islom banki hali ham musulmonlar bank aktivlarining atigi bir qismini tashkil etsa-da[11],tashkil topganidan beri u butun bank aktivlariga qaraganda tezroq oʻsib bormoqda va bundan keyin ham shunday davom etishi kutilmoqda[8] [12] [13].

Sanoat Gʻarbning „siyosiy va iqtisodiy hukmronligi“ ni rad etishda „ilohiy hidoyat“ yoʻliga qaytgani uchun maqtovga sazovor boʻldi[4] va islom uygʻonishining „eng koʻzga koʻringan belgisi“[2], uning eng gullagan davri sifatida qayd etildi. Advokatlar toʻliq amalga oshirilgandan soʻng „inflyatsiya, ishsizlik, ekspluatatsiya va qashshoqlik boʻlmaydi“ deb vaʼda qiladilar[12] [13]. Shu bilan birga, u foyda va zararni taqsimlash yoki dastlabki promouterlar tomonidan vaʼda qilingan investitsiyalarning koʻproq axloqiy usullarini ishlab chiqmagani[3] va buning oʻrniga "rasmiy talablarga javob beradigan bank mahsulotlarini[14] sotgani uchun ham tanqid qilindi. „Islom qonuni“[15], lekin „foizni yashirish uchun hiyla ishlatadi“[3] va anʼanaviy (ribavi) banklarga qaraganda „yuqoriroq xarajatlar, katta xavflar“[3] ga olib keladi.

  1. ↑ Khan, Ajaz A., Sharia Compliant finance| halalmonk.com
  2. ↑ 2,0 2,1 Farooq 2005.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Khan 2013.
  4. ↑ 4,0 4,1 Usmani, Introduction to Islamic Finance, 1998: p. 6
  5. ↑ Rammal, Hussain Gulzar; Zurbruegg, Ralf (23 August 2007). "Awareness of Islamic banking products among Muslims: The case of Australia". Journal of Financial Services Marketing 12 (1): 65–74. doi:10.1057/palgrave.fsm.4760060. 
  6. ↑ Saeed, A. (1996). „Islamic Banking and Interest: A Study of the Prohibition of Riba and its Contemporary Interpretation“. Leiden, Netherlands: E. J. Brill.
  7. ↑ „Sharia calling“. The Economist (2009-yil 12-noyabr).
  8. ↑ 8,0 8,1 „Islamic finance: Big interest, no interest“. The Economist. The Economist Newspaper Limited (2014-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2014-yil 15-sentyabr.
  9. ↑ Mohammed, Naveed. „The Size of the Islamic Finance Market“. Islamic Finance (2014-yil 27-dekabr).
  10. ↑ Towe, Christopher. Islamic Finance: Opportunities, Challenges, and Policy Options. IMF, April 2015 — 11-bet. Qaraldi: 2016-yil 13-iyul. 
  11. ↑ Yueh, Linda. „Islamic banking: Growing fast but can it be more than a niche market?“. BBC News (2014-yil 18-iyul). Qaraldi: 2015-yil 14-aprel. „Even in countries where Islamic banking has a strong foothold, such as the Gulf states and in South East Asia, its share rarely accounts for more than one third of the market. In Indonesia, the world's most populous Muslim country, Islamic banking currently has less than 5% market share.“.
  12. ↑ 12,0 12,1 Warde, Islamic finance in the global economy, 2000: p. 21
  13. ↑ 13,0 13,1 Khan 2015.
  14. ↑ Qureshi, D. M. 2005. Vision table: Questions and answers session. In Proceedings of the First Pakistan Islamic Banking and Money Market Conference, 14-15 September, Karachi
  15. ↑ Fadel, Mohammad. 2008. Riba, efficiency, and prudential regulation: Preliminary thought. Wisconsin International Law Journal 25 (4) (April) 656

Developed by StudentB