Mutatsiya

Biologiya

Evolutsiya

Mexanizm va jarayonlari

Moslashish Genetik dreyf Gen koʻchishi Mutatsiya Tabiiy tanlanish Turlanish

Tadqiqotlar va tarix

Dalillar Tarixi Zamonaviy sintez Ijtimoiy taʼsiri

Evolutsion biologiya sohalari

Kladistika Ekologik genetika Evolutsion rivojlanish Odam evolutsiyasi Molekular evolutsiya Filogenetika Populatsion genetika

Mutatsiya (lotincha: mutare — “oʻzgarish, almashish”) organizmlar genetik moddasining asos juftlaridagi oʻzgarishdir. Mutatsiyaga hujayra boʻlinishi paytidagi genetik modda koʻchirilishi xatosi, ultrabinafsha yoki ionlashtiruvchi nurlanish, kimyoviy mutagenlar, viruslar yoki hujayra nazorati ostida roʻy beruvchi jarayonlar (masalan, gipermutatsiya) sabab boʻlishi mumkin. Mutatsiy aslida genetik materialning oʻzgarishlari hisoblanadi. Organizmlarda kuzatiladigan mutatsiya ayrim hollarda zararli boʻlib organizmning qaysidir funksiyasining buzilishi bilan xarakterlanadi; xamirturush bilan oʻtkazilgan tadqiqotlar zararli mutatsiyalar jami (zararli, neytral va foydali) mutatsiyalarning 7-12% ini tashkil etishini koʻrsatdi.^[1] Mutatsiyalar qayerda hosil boʻlishiga koʻra bir necha guruhlarga boʻlinadi. Asosan gen, xromosoma, genom va sitoplazmatik mutatsiyalar kuzatiladi. Mutatsiyalar hosil boʻlishida yuqorida aytilganidek bir qancha tashqi va ichki omillar sababchi boʻladilar. Tabiatda mutatsiyalar doimo yuz beradi^[2] va ular evolutsiyaning birlamchi asosiy omili deb qaraladi.

1. ↑ Doniger SW; Kim HS; Swain D; et al. (2008). Pritchard, Jonathan K. (muh.). „A Catalog of Neutral and Deleterious Polymorphism in Yeast“. PLoS Genet. 4-jild, № 8. e1000183-bet. doi:10.1371/journal.pgen.1000183. ISSN 1553-7390. PMC 2515631. PMID 18769710. {{cite magazine}}: Unknown parameter |author-separator= ignored (yordam); Unknown parameter |month= ignored (yordam)
2. ↑ Mutation rates among RNA viruses, 2013-03-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2011-06-27