Dinastiyang Qing

Great Qing 大清 (tataramon?) ᡩᠠᡳ᠌ᠴᡳᠩ ᡤᡠᡵᡠᠨ (tataramon?)
1636[1]–1912
Flag (1889–1912)
Kanta:  鞏金甌 Gǒng Jīn'ōu "Cup of Solid Gold" (1911–1912)
Imperial seal: 大清帝國之璽
The Qing dynasty at its greatest extent in 1760, superimposed on a present-day world map. Claimed territory that was not under its control is shown in light green.
Kapitolyo	Mukden (Shenyang) (1636–1644)[lower-alpha 1] Peking (Beijing) (1644–1912)[lower-alpha 2]
Pinakadakulang syudad	Peking (Beijing)
Mga opisyalmenteng tataramon	Manchu,[2] Mandarin Chinese[3]
Mga etnikong grupo	Han, Manchus, Mongols, Tibetans, Uyghurs, and others
Relihiyon	State religion: Confucianism[4] Majority: Chinese folk religion, Chinese Buddhism, and Taoism Minority: Tibetan Buddhism, Heaven worship, Islam, Shamanism, Christianity, and others
(Mga) Demonym	Chinese
Panggogobyerno	Absolute monarchy (1636–1911) Constitutional monarchy (1911–1912)
Emperor
• 1636–1643 (founder)	Chongde Emperor
• 1643–1661 (first in Beijing)	Shunzhi Emperor
• 1908–1912 (last)	Xuantong Emperor
Regent
• 1643–1650	Dorgon, Prince Rui
• 1908–1911	Zaifeng, Prince Chun
Prime Minister
• 1911	Yikuang, Prince Qing
• 1911–1912	Yuan Shikai
Lehislatura	Deliberative Council (1636–1733) None (rule by decree) (1733–1910) Advisory Council (1910–1912)
Historikal na era	Late modern
• Foundation	1636
• Consolidation of China proper	1644–1662
• Conquest of Tibet, Mongolia, Xinjiang	1687–1757
• Ten Great Campaigns	1755–1792
• 1st Opium War	1839–1842
• Taiping Rebellion	1850–1864
• 2nd Opium War	1856–1860
• Self-Strengthening Movement	1861–1895
• 1st Sino-Japanese War	1894–1895
• 100 Days Reform	1898
• Boxer Rebellion	1900–1901
• Late Qing reforms	1901–1911
• Xinhai Revolution	1911–1912
• End of monarchy	12 February 1912
Hiwas
1700[5]	8,800,000 km2 (3,400,000 sq mi)
1790[5]	14,700,000 km2 (5,700,000 sq mi)
1860[5]	13,400,000 km2 (5,200,000 sq mi)
Kurensiya	Cash (wén) Tael (liǎng) Paper money
Preceded by Succeeded by 1636: Later Jīn 1644: Ming dynasty 1646: Shun dynasty 1662: Southern Ming 1755: Dzungar Khanate 1683: Kingdom of Tungning 1912: Republic of China 1895: Republic of Formosa 1911: Bogd Khanate Uryankhay Republic 1912: Tibet

Plantilya:History of Manchuria

An dinastiyang Qing (English: /tʃɪŋ/ ching), opisyalmente Dakulang Qing,^{[lower-alpha 3]} sarong pinangengenotan-Manchu na imperyal na dinastiya kan Tsina asin an huring nasyunal na dinastiya sa kasaysayan nin Intsik.^{[lower-alpha 4]} Nagbutwa ini sa huring dinastiyang Jin na pinundar nin sarong grupong etniko na nagtataram nin Tungusiko na inapod na mga Manchus. An dinastiya opisyal na idineklarar kan 1636 sa Mukden (sa ngunyan na aldaw na Shenyang),^[6] asin kasunod kan Ralaban sa Pasong Shanhai nakua kaini an kontrol kan Beijing kadtong 1644, na parating pinagkonsiderang kapinunan kan pamamahala kan dinastiya sa Tsina.^{[7][8][9][10][11][12][13]} Sa laog nin mga dekada an Qing tiniripon an kontrol kaini sa bilog na kadagaan Tsina asin Taiwan, asin pag'oltan kan katahawan nin ika-18ng siglo pinahiwas na kaini an pamamahala kaini pasiring sa Panlaog na Asya. An dinastiya naghaloy sagkod 1912 kan ini ibagsak sa Rebolusyon Xinhai. Sa istoriograpiya kan mga Intsik, an dinastiyang Qing sinundan an Dinastiyang Ming asin sinalidahan kan Republika nin Tsina. An dakol-etniko na dinastiyang Qing an nagtiripon kan teritoryal na base para sa modernong Tsina. Ini an pinakadakulang dinastiya kan imperyo sa kasaysayan nin Tsina asin kan 1790 iyo an ikaapat na pinaka dakulang imperyo sa kasaysayan nin kinaban tongod sa sakop na teritoryo. Sa abot 419,264,000 na namamanwaan kan 1907, ini an pinakamatawong nasyon sa kinaban kan panahon na idto.

Si Nurhaci, sarong namamayo kan Jianzhou Jurchens asin Harong nin Aisin-Gioro, na orihinal na sarong vasalyo kan Ming,^[14][15] nagpoon pag'organisar nin "mga Banner" kan kaamayan kan ika-17 siglo, na anas yunit militar-sosyal na kabali an Manchu, Han, asin Mongol. Pinagsararo niya an iba pang mga kwartong Jerchen tanganing makamukna nin bagong Manchu etnikong identidad asin pormal na nagtogdas kan si Huring dinastiyang Jin kan 1616 asin hayag na pigtalikod an Ming sobrang kasurog sa Pitong Grievances. saiyang aki na si Hong Taiji pigngaran sa dinastiyang "Dakulang Qing" asin ilinangkaw an rona sa sarong imperyo kan 1636. kan pagdistroso ni Ming, pigbukasan kan mga rebeldeng prayle na pinangenotan ni Li Zicheng an Ming kabisera Beijing kan 1644 asin natogdas niya an halipot na dinastiyang Shun, alagad sikopa kan Katang Pangtugmawan iyo an kabeserang Shanhai Pass sa hukbo kan magregensiang Prinsipe Dorgon, na nadaog an mga rebelde, pinagagaw an kapitolyo, asin sinakop an gobyerno. paglaban sa mga Maimbod na Ming sa sur asin Kapolto kan Tolong Pag-aboroto nag'atraso sa lubos na pagsakop sagkod 1683. An Emperador Kangxi (1661-1722) nagugom nya an kontrol, pigmantener an identidad na Manchu, inihira an papel bilang sarong tagapadalagan Confuciano, asin patrona an Budhismo (kaiba an Tibetano Budismo). Han opisyales nagtrabaho sa irarom o kaagid kan mga opisyal nin Manchu. Pinag-angay man kan dinastiya na an mga pamantayan kan sistemang tributaryo sa pag-iinsistir na superyor ini ki kan mga nasyon sa linderos arog kan Korea asin Vietnam, mantang pinapalawig an kontrol sa Tibet, Mongolia, asin Xinjiang.

An kasagsagan kan kamurawayan asin kapangyarihan sa Qing naabot sa pamamahala kan Emperador Qianlong (1735-1796). an Siya an nagpapoon kan Sampolong Darakulang Kampanya na nagpalawig kan kontrol kan Qing sa Panlaog na Asya asin personal niyang pigmanehar an mga proyektong kultural nin Confuciano. Pagkagadan nya, an dinastiya napaatubang sa pagsakop nin ibang nasyon, mga rebelyon sa laog, pagdakol kan populasyon, pagkaraot nin ekonomiya, karatan nin mga opisyal, asin pagrebokar kan piling mga Confuciano tanganing bagohon an saindang isip. Huli kan katoninongan asin pag-uswag, an populasyon luminangkaw sagkod sa 400 milyones, alagad naitalaan an mga buhis asin reveno nin gobyerno paagi sa hababang bilang, na sa dai paghaloy nagbunga nin krisis sa fiskal. Kasunod kan pagkadaog kan Tsina sa mga Gerang Opyo, an mga Solnopanon na mga kapangyarihan-kolonyal nagpirit sa gobyernong Qing na magpirma nin "bakong pantay na mga tratado", na tinatawan sinda nin panggakot na mga pribilehyo, extrateritoryalidad asin mga tratadong doongan sa irarom kan saindang kontrol. An Rebelyon Taiping (1850–1864) asin an Dungan Revolt (1862–1877) sa solnopan na Tsina nagbunga kan pagkagadan nin sobra sa 20 milyon katawo, huli sa tiggutom, helang, asin gera. An Pagpanunumbalik sa Tongzhi kan mga taon 1860 nagbunga nin maigot na mga reporma asin an pagpamidbid kan teknolohiya militar kan dayuhan sa Paghiro Pampakusog-Pansadiri. An pagkadaog sa Enot na Gerang Sino-Hapones kan 1895 nagresulta sa pagkawara nin suzerainty sa Korea asin pagkakatao kan Taiwan sa Hapon. An ambisyosong Reforma sa Ginatos na Aldaw kan 1898 nagpropuesto nin pundamental na pagbabago, alagad an Empress Dowager Cixi (1835-1908) iyo an nagliskad kaini paagi sa sarong kudeta.

Kan 1900 an kontra-dayuhan na "Boxers" guminadan nin dakol na Tsinong Kristiyano asin dayuhan na mga misyonero; sa pagbalos, sinakyada kan ibang dayuhan na kapangyarihan an Tsina asin nag'imponer nin sarong mapinadusang Boxer Indemnity. Sa pagsimbag, pinonan kan gobyerno an dai pang kaagid na mga reporma sa piskal asin administratibo, kaiba an mga eleksyon, bagong legal na kodigo, asin an paghale kan sistema nin pagsiyasat. Pinagdebatehan ninda Sun Yat-Sen asin kan mga rebolusyunaryong Subangan an mga opisyales nin reporma asin kostitusiyonal na mga monarkista arog ni Kang Youwei asin Liang Qichao sa kun paano liliwaton an pinangengenotan-Manchu na imperyo na magin modernong estado nin Han. Pagkagadan kan Emperador Guangxu asin Cixi kan 1908, pig-olang kan mga konserbatibong Manchu sa korte an mga reporma asin pinagsiriblag an mga dayohan na mga repormista patin lokal na elitista. An Pag-arisgang Wuchang kan 10 Oktubre 1911 nagbunga kan Rebolusyon Xinhai. An pagbantolin kan Emperador Xuantong, an huring emperador, kan 12 Pebrero 1912, iyo an nagdara sa dinastiyang iní nin sa sagkodan. Kan 1917, ini halipot na ibinalik sa sarong pangyayaring inaapod na Manchu Restoration, alagad dai man ini binibisto kan gobyerno nin Beiyang (1912-1928) kan Republika nin Tsina ni kan komunidad internasyonal.

1. ↑ "Ritual Music in the Court and Rulership of the Qing Dynasty (1644–1911)" (p. 136): "This (1636) was the start of the Qing dynasty, although historians usually date the Qing dynasty started in 1644 when the Manchus conquered Beijing and north China"
2. ↑ Söderblom Saarela (2021).
3. ↑ Norman (1988), pp. 133–134.
4. ↑ "Living in the Chinese Cosmos: Understanding Religion in Late Imperial China (1644–1911)", What is Popular Religion, Columbia University, archived from the original on 19 January 2015, retrieved 15 June 2021  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
5. ↑ ^{5.0 5.1 5.2} Taagepera, Rein (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly 41 (3): 500. doi:10.1111/0020-8833.00053. https://escholarship.org/content/qt3cn68807/qt3cn68807.pdf. Retrieved on 2020-07-24. 
6. ↑ Gamsa, Mark (2020). Manchuria – A Concise History. Bloomsbury Publishing. p. 155. ISBN 978-1788317894. 
7. ↑ Gamsa, Mark (2020). Manchuria – A Concise History. Bloomsbury Publishing. p. 155. ISBN 978-1788317894. 
8. ↑ Empty citation (help) 
9. ↑ Empty citation (help) 
10. ↑ Po, Ronald C. (23 August 2018). Emperors of the Qing Dynasty, 1644–1912. Cambridge University Press. ISBN 9781108424615. Retrieved 18 September 2023. 
11. ↑ Empty citation (help) 
12. ↑ Empty citation (help) 
13. ↑ Empty citation (help) 
14. ↑ The Cambridge History of China: Volume 9, The Ch'ing Empire to 1800, Part 1, by Willard J. Peterson, p. 29
15. ↑ Rowe (2009), pp. 14–15.

Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "lower-alpha", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="lower-alpha"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara