Back Organogenese Afrikaans تخلق الأعضاء Arabic Orqanogenez Azerbaijani Organogènesi Catalan Organogenese German Organogenesis English Organogénesis Spanish Organogenees Estonian اندام‌زایی Persian Organogeneesi Finnish

Organogeneza

Organogeneza je faza procesa embrionskog razvoja svakog višećelijskog organizma, koja počinje na kraju gastrulacije i nastavlja se do rođenja, a po nekima i sve do potpunog formiranja odraslog organizma. Počiva na proliferaciji (umnožavanju), diferencijacija (postajanju sve različitijim) i migraciji (premještanju) ćelija tokom formiranja tkiva pri oblikovanju (morfogeneza) mladog organizma. Tokom organogeneze, tri zametna sloja formirana gastrulacijom (ektoderm, endoderm i mezoderm) formiraju sve anatomske komponente organizama.[1]

Glavne izvedenice zametnih slojeva
Endoderm kičmenjaka proizvodi tkiva unutar Iz ovog sloja nastaju i ćelije koje oblažu sve žlijezde sa lučenjem u probavni sistem, uključujući jetru i gušteraču. Od njega postaju i epitel slušne cijevi i timpanske šupljine, dušnik, traheje, plućne ćelije, mokraćni mjehur i dio mokraćne cijevi, folikule štitnjače i timusa.
Mezoderm: Iz mezoderma se kasnije nastaju vezivno tkivo, kosti ihr hrskavica, mišići, krv i krvni sudovi, limfa, bubrezi, spolni organi i njiovi dodaci.
Ektoderma: tokom diferencijacije od njega nastaju koža i kožne tvorevine, usna šupljina i analni otvor, nervni sistem i čula. Od njega se formiraju kičma, PNS i CNS zubna caklina i epiderma, znojne žlijezde, dlake i nokti.

Ćelije svakog od tri zametna sloja prolaze diferencijacij, proces u kojem manje specijalizirane ćelije postaju više specijalizirane ekspresijom specifičnog skupa gena. Diferencijacija ćelija pokreće se njihovim signalnim kaskadama.[2] Na diferencijaciju utiču vanćelijski signali kao što su faktori rasta koji se razmjenjuju sa susjednim ćelijama što se naziva jukstakrinom signalizacijom ili sa susjednim ćelijama na kratkim udaljenostima što se naziva parakrina signalizacija.[3] Unutarćelijski signali koji se sastoje od same ćelijske signalizacije (autokrina signalizacija), također imaju ulogu u formiranju organa. Ovi signalni putevi omogućavaju preuređenje ćelija i osiguravaju da se organi formiraju na određenim mjestima unutar organizma.[1] Proces organogeneze se može proučavati korištenjem embriona i organoida (začetnih organa).[4]

  1. ^ a b Gilbert, S. F.; Barresi, M. J. F. (1. 5. 2017). "Developmental Biology, 11Th Edition 2016". American Journal of Medical Genetics Part A. 173 (5): 1430. doi:10.1002/ajmg.a.38166. ISSN 1552-4833.
  2. ^ Rankin, Scott (2018). "Timing is everything: Reiterative Wnt, BMP and RA signaling regulate developmental competence during endoderm organogenesis". Developmental Biology. 434 (1): 121–132. doi:10.1016/j.ydbio.2017.11.018. PMC 5785443. PMID 29217200 – preko NCBI.
  3. ^ Edlund, Helena (juli 2002). "Organogenesis: Pancreatic organogenesis — developmental mechanisms and implications for therapy". Nature Reviews Genetics. 3 (7): 524–532. doi:10.1038/nrg841. ISSN 1471-0064. PMID 12094230. S2CID 2436869.
  4. ^ Ader, Marius; Tanaka, Elly M (2014). "Modeling human development in 3D culture". Current Opinion in Cell Biology. 31: 23–28. doi:10.1016/j.ceb.2014.06.013. PMID 25033469.

Developed by StudentB