Back Nèpal ACE Непал ADY Nepal Afrikaans Nepal ALS ኔፓል Amharic Nepal AMI Nepal AN Nepal ANG نيبال Arabic نيپال ARY
Demokratiko Pederal a Republika ti Nepal
| |
|---|---|
 Wagayway | |
| Napili a pagsasao: "Janani Janmabhumishcha Swargadapi Gariyasi" (Sanskrito) "Napatpateg ti ina ken nakaynakan a daga ngem iti langit" | |
| Nailian a kanta: "Sayaun Thunga Phulka" "Naaramid kadagiti Ginasut a Sabsabong" | |
.svg) Naipakita ti nangisit a berde ti lugar a tinengngel babaen ti Nepal; naipakita iti napusasaw a berde dagiti tinunton a rehion ngem saan a tinengngel | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Kathmandu[1] 28°10′N 84°15′E / 28.167°N 84.250°ENagsasabtan: 28°10′N 84°15′E / 28.167°N 84.250°E |
| Opisial a sasao | Nepali[2] |
| Mabigbig a nilian a sasao | Amin a patneng a dila[3][4] (kitaen ti Dagiti pagsasao ti Nepal) |
| Grupgrupo ti etniko (2011)[5] | |
| Relihion (2011)[5] |
|
| Nagan dagiti umili | Nepali, Nepalis |
| Gobierno | Pederal a parliamentario a republika |
• Presidente | Bidhya Devi Bhandari[6] |
• Kangruaan a Ministro | Khadga Prasad Sharma Oli[6] |
• Tagabitla ti Kamara | Agni Prasad Sapkota[7] |
• Mangipangulo ti Hustisia | Cholendra Shumsher JB Rana[8] |
| Lehislatura | Pederal a Parliamento |
| Nailian nga Asemblia | |
| Kamara dagiti Pannakabagi | |
| Pannakaporma | |
• Pagarian | 1768[9] |
| 4 Marso 1816 | |
| 21 Disiembre 1923 | |
| 28 Mayo 2008 | |
| 20 Septiembre 2015 | |
| Kalawa | |
• Dagup | 147,516 km2 (56,956 sq mi) (Maika-93) |
• Danum (%) | 2.8 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2018 |  28,095,714[12][13] (Maika-49) |
• Senso idi 2011 | 26,494,504[14] |
• Densidad | 180/km2 (466.2/sq mi) (Maika-50) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $94-bilion[15] (Maika-87) |
• Tunggal maysa a tao | $3,318[15] (Maika-155) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $30-bilin (Maika-101) |
• Tunggal maysa a tao | $1,048[15] (Maika-159) |
| Gini (2010) | 32.8[16] kalalainganna · Maika-115 |
| HDI (2019) | 0.579[17] kalalainganna · Maika-147 |
| Kuarta | Rupee ti Nepal (Rs, रू) (NPR) |
| Sona ti oras | UTC+05:45 (Pagalagadan nga Oras ti Nepal) |
| DST saan a mapalpaliiw | |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +977 |
| Kodigo ti ISO 3166 | NP |
| TLD ti internet | .np |
Ti Nepal (Nepali: नेपाल [neˈpal]), opisial a ti Demokratiko a Pederal a Republika ti Nepal,[18] (
Denggen (tulong·pakaammo)) ket ti maysa a pagilian iti Abagatan nga Asia. Daytoy ket kaaduan nga adda iti Himalaya, ngem mangiraman pay kadagiti parte iti Tanap Indo-Gangetiko. Daytoy ti maika-49 a kadakkelan a pagilian babaen ti populasion ken ti maika-93 a kadakkelan a pagilian babaen ti kalawa. Daytoy ket napalikmutan iti daga, ken beddenganna ti Tsina iti amianan ken ti India iti abagatan, iti daya ken laud, bayat a ti Banglades ket mabirukan iti kaunegen laeng ti 27 km (17 mi) iti abagatan akindaya nga ungtona ken ti Bhutan ket naisina manipud iti daytoy babaen ti estado ti India ti Sikkim. Addaan iti nadumaduma a heograpia ti Nepal, mairaman ti nalames a tantanap, dagiti sub-alpino kabakiran a turod, ken walo kadagiti sangapulo a kangatuan a bantay iti lubong, mairaman ti Bantay Everest, ti kangatuan a punto iti lubong. Ti Kathmandu ket ti kapitolio ken ti kadakkelan a siudad. Ti Nepal ket maysa nga adu ti etnikona a pagilian ken ti opisial a pagsasao ket Nepali.
Immuna a nairehistro ti nagan a "Nepal" kadagiti teksto manipud iti paset ti panawen ti Vediko iti subkontinente Indiano, ti panawen ti taga-ugma nga India idi napundar ti Hinduismo, ti predominante a relihion ti pagilian. Idi tengnga ti umuna a milenio BCE, ni Gautama Buddha, ti nagpundar iti Budismo, ket nayanak idiay Lumbini iti akin-abagatan a Nepal. Dagiti parte ti akin-amianan a Nepal ket naisinggalut iti kultura ti Tibet. Ti agpakatengnga a mabirukan a Tanap ti Kathmandu ket naisinggalut iti kultura dagiti Indo-Aryano, ken isu idi ti tugaw ti nabaknang a kompederasia ti Newar nga ammo a kas Nepal Mandala. Ti sanga ti Himalaya ti taga-ugma a Kalsada Seda ket tinurayan idi babaen dagiti agtagtagilako iti tanap. Ti kosmopolitano a rehion ket napadur-as iti naisangayan nga arte ken arkitektura. Babaen idi maika-18 a siglo, nakagun-od ti Pagarian ti Gorkha ti panagkaykaysa ti Nepal. Pinundar ti disnastia a Shah ti Oagarian ti Nepal ken kamaudian a nangbukel ti maysa a pagkakaduaan iti Imperio a Britaniko, babaen dagiti bukodna a premier iti dinastia a Rana. Saan a pulos a nakolonisado ti pagilian ngem nagserbi a kas maysa a manglapped nga estado itipagbaetan ti Imperial a Tsina ken Britaniko nga India. Naipayammo ti Parliamentario a demokrasia idi 1951, ngem namindua a nasuspende babaen dagiti monarko ti Nepal, idi 1960 ken 2005. Ti Sibil a Gubat ti Nepal kadagiti tawen ti 1990 ken dagiti nasapa a tawen ti 2000 ket nagresultaan ti pannakaipatakder ti maysa a sekular a republika idi 2008, ken nangipatingga daytoy iti naudi a morkia ti Hindu iti lubong.
Ti naampon a batay-linteg ti Nepal idi 2015 a ket mangpasingked ti Nepal a kas maysa a sekular a fpederal a parliamentario a republika a nabingbingay kadagiti pito a probinsia. Naawat ti Nepal iti Nagkaykaysa a Pagpagilian idi 1955, ken napirmaan dagiti pannakigayyem a tulag iti India idi 1950 ken ti Republika ti Tattao ti Tsina idi 1960. Mangsangaili ti Nepal ti permanente a sekretariat ti Gunglo ti Abagatan nga para iti Rehional a Pagtitinnulongan (SAARC), a daytoy ket maysa a nagpundar a kameng. Ti Nepal ket maysa pay a kameng ti Di Nailinia a Tignay ken ti Inisiatibo ti Luek ti Bengal. Ti militar ti Nepal ket isu ti maikalima a kadakkelan iti Abagatan nga Asia; daytoy ket nadayeg iti pakasaritaanna iti Gurkha, a naipangpangruna kadagidi gubat ti sangalubonga, ken signipikante daytoy a nagparparawad kadagiti operasion ti panagtalinaay ti kappia ti Nagkaykaysa a Pagpagilian.
- ^ "Nepal | Facts, History & News". www.infoplease.com (iti Ingles). Naala idi 29 Hunio 2020.
- ^ "Nepal | Culture, History, & People". Encyclopedia Britannica (iti Ingles). Naala idi 29 Hunio 2020.
- ^ "नेपालको संविधान २०७२" [Constitution of Nepal 2015] (pdf). 20 Septiembre 2015. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 8 Agosto 2019. Naala idi 16 Hulio 2019 – babaen ti Nepal Law Commission.
- ^ Mandal, Bidhi; Nayak, Ravi (9 Hunio 2019). "Why English?". Republica (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-09-23. Naala idi 17 Abril 2020.
- ^ a b 2011 National Census, p. 4.
- ^ a b "President Bhandari administers oath of office to Oli". The Rising Nepal. 15 Pebrero 2020. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-03-22. Naala idi 17 Abril 2020.
- ^ "Newly elected HoR Speaker Agni Sapkota takes oath of office". The Himalayan Times (iti Ingles). 27 Enero 2020. Naala idi 13 Pebrero 2020.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: url-status (silpo) - ^ "Cholendra Shumsher JB Rana confirmed as Chief Justice". The Himalayan Times (iti Ingles). 1 January 2019. Naala idi 17 Abril 2020.
- ^ "History Of Nepal" (iti Ingles). Ministry of Foreign Affairs (Nepal). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2021-11-10. Naala idi 17 Abril 2020.
- ^ The Sugauli Treaty of 1816 rendered moot the degree of independence of Nepal. The sixth point of the treaty directly questions the degree of independence of Nepal. The fact that any differences between Nepal and Sikkim will be "referred to the arbitration of the East India Company" sees Nepal as a semi-independent or a vassal state or tributary of the British empire.
- ^ Pormal a pannakabigbig ti Nepal kas maysa anawaya ken naturay nga estado babaen ti Gran Britania.
- ^ ""World Population prospects – Population division"". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
- ^ ""Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
- ^ 2011 National Census, p. 1.
- ^ a b c "Report for Selected Countries and Subjects". IMF. Naala idi 15 Abril 2020.
- ^ "Gini Index (World Bank Estimate) – Nepal". World Bank. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 8 Hunio 2014. Naala idi 16 Abril 2020.
- ^ "Human Development Report 2019" (PDF) (iti Ingles). United Nations Development Programme. 2019. Naala idi 16 Abril 2020.
- ^ "CIA – The World Factbook". CIA. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 29 Disiembre 2010. Naala idi 5 Disiembre 2012.